'WACHTEN OP HOOG WATER', een Volle en een Dunne Dame, zinnebeeld van 'Holwerd aan Zee'

Installatie ‘De Dunne Dame’ op de dijk bij Holwerd, 16 september 2019. Beeld: © Willem van der Velde.

Maandagmiddag 16 september toog ik naar Friesland om getuige te zijn van de installatie van ‘De Dunne Dame, beeld van de Drachtster kunstenaar Jan Ketelaar, op de dijk van het krimpdorp Holwerd in de gemeente Noardeast-Fryslân.

Innig verstrengelde culturele landschapsontwikkelings-partners

Wanneer je Jan Ketelaar zegt, zeg je Joop Mulder (RIP 10-01-’21, red.). Zeg je Joop Mulder, dan zeg je Oerol – hij was immers bedenker. oprichter en gangmaker van het Terschellinger landschapstheaterfestival. Na een aantal experimenten op en tijdens (zijn laatste periode van) dit (inter)nationale evenement – waar hij zo’n 35 jaar de scepter zwaaide – besloot Mulder nieuwe wegen in te slaan – Sense of Place was geboren! ‘Wachten op Hoog Water’ van Jan Ketelaar werd het eerste project van deze nieuwbakken organisatie.

Sense of Place – Teaser. Joop Mulder vertelt in vogelvlucht over de projecten van Sense of Place, Kunst en Landschap, 20 september 2019.

‘Holwerd aan Zee’ en ‘Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018’

Dat ‘Wachten op Hoog Water’ gerealiseerd is in Holwerd is geen toeval. De innige verstrengeling van Ketelaar en Mulder reikt verder dan die met Sense of Place. Holwerd aan Zee en Leeuwarden-Friesland Culturele Hoofdstad van Europa 2018 (LF-2018/Visit Friesland) zijn nauw in de plannen van beide heren betrokken. Ik geef hieronder een korte impressie van beide projecten om je een indruk te geven van deze Friese organisaties die op hun beurt ook weer nauw met elkaar verbonden zijn.

In een later stadium – dat zal niet lang op zich laten wachten, zo schat ik in – bericht ik je er afzonderlijk over. LF-2018 heeft zijn (legacy-)pijlen inmiddels gericht op 2028, en voor Holwerd aan Zee bestaat grote (internationale) belangstelling. We gaan er zeker de komende jaren meer van horen.

Holwerd aan Zee

Holwerd aan Zee, Kunst en Landschap, 2 februari 2019.

Leeuwarden-Fryslân Culturele Hoofdstad van Europa 2018

LF-2018 Aftermovie, Leeuwarden-Fryslân 2028, 25 november 2018.
LF2018 Animatie Resultaten NL, Leeuwarden-Fryslân 2028, 14 maart 2019.

Voorbereidingen en crowdfundingactie ‘Wachten op Hoog Water’

Al in 2010 begon Ketelaar aan zijn tijdrovende project: twee gelaste, metalen vrouwbeelden van vijf meter hoog. Eerst op eigen houtje, de laatste jaren in samenwerking met Sense of Place. ,,Tien jaar heb ik er aan gewerkt, waarvan de laatste zes fulltime”, vertelde Ketelaar eerder aan het Friesch Dagblad, waarin in aanloop naar de installatie een groot artikel over zijn loopbaan en projecten verscheen.

,,Vooral ’s nachts riepen de dames me steeds. Voor het eerst in heel lange tijd slaap ik nu weer uit.”

Jan Ketelaar
Sense of Place – Wachten op Hoog Water – Iets achterlaten, Kunst en Landschap, 23 september 2019.
GPTV: Uit de KUNST met Jan Ketelaar, wachten op hoogwater, GPTV, 24 september 2015.
GPTV: Jan Ketelaar over LWD2018, GPTV, 22 juli 2016.

December 2018: eerste beeld op dijk Holwerd geïnstalleerd

In de laatste maand van het Friese succesjaar 2018 (net op tijd dus, red.) werd in het kader van – in de eerste plaats Sense of Place, maar natuurlijk ook Holwerd aan Zee en LF-2018 – het eerste beeld, De Volle Dame, van Wachten op Hoog Water door het vakkundige Mannen van Staal geplaatst. Knap staaltje werk, zeg maar.

Omrop Fryslân was er bij die dag, 6 december 2018 – Simone Scheffer deed verslag in beeld en geluid. Voor een tweetal videoreportages en drie radiofragmenten met interviews met betrokkenen klik je hier.

Ook foto- en videograaf Maurice Hamming, die Ketelaar voor het eerst in 2011 ontmoette, was ter plekke. Zijn reportage(s) kun je hieronder bekijken.

[VLOG] Kunstwerk Jan Ketelaar geplaatst op dijk, Maurice Hamming, 7 december 2018.

Documentaire potzenmaker Jan Ketelaar (2011)

2018 was ook het jaar dat Hamming zijn studie BA-Communicatie aan de Hanzehogeschool in Groningen afrondde. Hij maakte voor een stageproject in 2011 – ik memoreerde dat zo-even, zeven jaar eerder dus – een documentaire over Ketelaar’s Wachten op Hoog Water. Neem er even de tijd voor, pak een kopje koffie, en geniet van bijna een half uur Ketelaar.

Jan Ketelaar – Wachten op Hoogwater (Documentaire, 2011), Maurice Hamming, 2 november 2016.

In deze documentaire legt Ketelaar o.a. uit waarom hij zichzelf ‘potzenmaker‘ noemt. Dat doet hij ook op zijn website: Potzenmakerij Ketelaar!

‘Wachten op Hoog Water’, ‘vrijheidsbeeld van Holwerd’ compleet!

Wachten op Hoog Water is na zo’n tien jaar ‘prutsen’, bedelen en lobbyen een feit, ze staan! Nee, het staat!

Gert Kracht postte in zijn serie ‘Above’ drone-videobeelden van Wachten op Hoog Water op Facebook en YouTube. Vooraf vroeg hij Ketelaar om toestemming en of hij een gedicht voor de dames had. Het antwoord laat zich raden – Kracht monteerde het in.

Hoog bezoek en een gedicht voor de Dames

ABOVE #36 – Hoog bezoek, Gert Kracht, 20 september 2019.

Reportage Leeuwarder Courant

Klik op de onderstaande foto van een triomferende Ketelaar voor een uitgebreide video-reportage van Asing Walthaus (Leeuwarder Courant) over de dag van installatie van De Dunne Dame.

Jan Ketelaar bevestigt de juiste plek voor ‘De Dunne Dame’: naast ‘De Volle Dame’ op de dijk bij Holwerd. Beeld: © Willem van der Velde.

Toekomstplannen Jan Ketelaar

Tweede dame van kunstwerk Jan Ketelaar geplaatst op dijk bij Holwerd, Aktief Plus, 18 september 2019.

Vrolijke aftermovie Sense of Place

Een paar dagen nadat De Dunne Dame naast haar volle vriendin werd geïnstalleerd kwam Sense of Place met een opgetogen aftermovie waar de vrolijkheid van afspatte. Uiteraard met glansrollen voor kunstenaar Jan Ketelaar en Sense of Place-oprichter Joop Mulder, de mannen die jarenlang onverstoorbaar hebben gewerkt aan het megaproject Wachten op Hoog Water. Ze zijn zichtbaar trots op het eindresultaat.

Advies van de maker van video, Jonathan Doornenbal: ,,Geluid aan voor instant vrolijkheid!”

Sense of Place – Plaatsing wachten op hoog water Jan ketelaar v3, Sense of Place, 23 september 2019.

Nawoord Sense of Place

“De voltooiing van Wachten op Hoog Water geeft Sense of Place veel energie en frisse moed voor de landschapsprojecten die nog op stapel staan. De komende tijd ligt de focus op het vervolg van ‘Bildtstars en Eigenheimers‘, de uitkijktoren ‘Camera Batavia‘ van Arjen Boerstra en het getijdenobject ‘De Streken‘ van Marc van Vliet.”

Provinciale samenwerking bij promotie Waddengebied

Visit Wadden

Een verademing om te zien hoe drie noordelijke provincies en het Waddenfonds de handen ineen geslagen hebben om Waddenzee Werelderfgoed op de kaart te zetten. Op 4 april (2019) – mijn verjaardag – werd het startsein gegeven voor een multimediale campagne, met de lancering van de website ‘Visit Wadden’.

.

Aftrap campagne ‘Visit Wadden’, Harmonie, Leeuwarden, 4 april 2019 – Foto: Noorderkrant

Lutz Jacobi, directeur van de Waddenvereniging, draagt die dag het spreekwoordelijke stokje van de campagne ‘Mooiste Natuurgebied van Nederland’ over aan de marketingorganisaties Holland Boven Amsterdam, Merk Fryslân en Marketing Groningen. De campagne duurt zes jaar – tot en met 2024.

De Noorderkrant doet op 5 april uitvoerig verslag in ‘Gezamenlijke lancering campagne VISIT WADDEN’.


Profilering Facebook

Op de Facebook-pagina van Waddenzee Werelderfgoed (‘Visit Wadden‘) ging mijn hart een beetje sneller kloppen, na de omschrijving van de pagina te hebben gelezen!

De Wadden is Waddenzee Werelderfgoed. Een dynamisch gebied dat met elk tij verandert. Waarin de eilanden wandelen en de nacht nog donker is. Een Werelderfgoed waarin al eeuwenlang mensen leven. Met en van de zee. De geboortegrond van het Nederlandse waterbeheer, met een uniek stelsel van terpen, dijken, watergangen, polders en gemalen. Waar creativiteit voor droge voeten zorgt, maar ook voor verrassende landart, duurzame festivals en nieuwe zilte smaken. Een gebied om te ontdekken!

Kunst en Landschap brengt Noord Nederlandse transities in beeld

Beeld: Hoofdpagina Kunst en Landschap Noord Nederland: De transities in beeld!

Het raakte in een versnelling, omdat het mij enorm sterkt in de gedachte het – nu in conceptfase verkerende – platform Kunst en Landschap in de nabije toekomst het licht te doen zien. Met alle transities die ons boven het hoofd hangen hoop ik een multimediaal (ook fysiek) platform te kunnen introduceren, waarbij tal van betrokken organisaties in gezamenlijkheid optrekken om het prachtige landschap van Noord Nederland – met inbegrip van Drenthe! – in al haar facetten en op ‘verbeeldende’ wijze onder de aandacht te brengen bij een groot (inter)nationaal publiek. Op een manier die ook toekomstige generaties aan zal spreken.

Zie je het voor je? Bij elke seizoenswisseling verschijnt een prachtig vormgegeven (online en offline) magazine dat, met actuele informatie en diepgravende populair wetenschappelijke achtergrondartikelen, het Noorden in het zonnetje zet. Dat een groot publiek – incluis binnen- en buitenlandse toeristen – informeert over (de ontstaansgeschiedenis van) het noordelijk landschap, bezienswaardigheden en actuele culturele activiteiten. Aan bondige samenvattingen in het Duits en Engels wordt natuurlijk gedacht.

Dat moet zo langzamerhand als we de cijfers van het Nederlandse Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) moeten geloven. Sterker, daar liggen prachtige kansen om vanuit een doelgericht en weloverwogen perspectief (geen massatoerisme) kunst, cultuur, erfgoed en het noordelijk landschap te promoten.

Blik op het Noorden vanuit het Groninger Forum – Artist Impression

Stimulering kunst- en landschapsbeleving

Stimulering van kunst- en landschapsbeleving onder de paraplu van het platform, gevoed door de deelnemende en meewerkende organisaties, en ondersteund met een gelikte website, apps, videokanalen, webinars, podcasts, virtual reality en AI, educatie- en onderwijsprogramma’s, gerichte regionale- en themagewijze journalistiek, (format-gestuurde) (eigen) radio- en tv-programma’s, documentaires en reportages.

En met jaarlijks – eventueel over de provincies roulerende – kunst- en landschapsevenementen, manifestaties, lezingen, kenniscafé’s en -festivals op ‘toepasselijke’ locaties, met symposia, debatten en toekomstdroombijeenkomsten in de cultuurtempels, bibliotheken, kerken. dorpshuizen en huiskamers van Groningen, Friesland en Drenthe. Waarbij kunstenaars, IT-technici, musea, ERL (erfgoed, ruimte en leefomgeving)-beleids- en kwartiermakers, wetenschap, onderwijs, politici, media, marketeers, ondernemers en burgers – van jong tot oud – gezamenlijk de kar gaan trekken. Wellicht ben ik in alle opsommingen iets of iemand vergeten. Vergeef me, ik liet me even gaan. Ik zie het wel voor me.

Sense of Place

Ondanks een tijdsgewricht met hevige polarisatie ervaar ik ook een nadrukkelijke wens tot verbondenheid. En saamhorigheid, die van het op een positieve en innovatieve wijze er ‘samen de schouders onder willen zetten’ ter verbetering van hun directe leefomgeving. Zeker in het geplaagde Noorden.

Met het platform ‘Kunst en Landschap‘ krijgen we een interactief (multimediaal) medium om – via kunst- en cultuuruitingen – het noordelijk landschap en culturele erfgoed op de kaart te zetten, het te kunnen koesteren. Een uitgestoken hand! Sense of Place!

‘Waddenverbeelder’ Ruben Smit heeft komende zomer iets voor je in petto

Ik begon dit bericht met de overkoepelende en op samenwerking gebaseerde promotietrein die in gang is gezet om de Wadden goed (en verantwoord) bij het publiek in beeld te krijgen. Ik sluit deze bijdrage af door je nu al te wijzen op ‘Waddenverbeelder’ Ruben Smit, die komende zomer iets voor je in petto heeft. Daarna bericht ik over een trilaterale fietstocht, hét evenement van het verjaardagsprogramma van Waddenzee Werelderfgoed, dat ook deze zomer plaatsvindt en internationaal onder de aandacht wordt gebracht.

Ikzelf ga me in aanloop naar de zomer volledig storten op ‘Mammoet‘, een muziektheater-spektakel dat komende zomer plaatsvindt op een gigantisch podium midden in de eeuwenoude en ongeschonden natuur van het Buinerveld in Drenthe, waarvoor ik onlangs auditie deed. Daarna is Kunst en Landschap weer aan de beurt.

WAD-film gaat live!

Trailer – WAD, overleven op de grens van water en land

Voor wie hem gemist heeft: ‘WAD, overleven op de grens van water en land’, gaat in de zomer van 2019 op tour langs twintig theaters in een speciale muzikale hommage onder begeleiding van het Noordpool Orkest.

WAD live gaat in premiere op Noorderzon Festival in Groningen en speelt daarna door heel Nederland, van Carré tot Tivoli Vredenburg en De Meenthe. Ruben Smit, regisseur van WAD, begeleidt deze theatertour-WAD live als verteller.

Muziek, geluid en titelsong

Muziek en geluid in WADfilm zijn essentieel. Ze komen samen en nemen je letterlijk mee onder het ijs, in het zand en op het wad. Je hoort het geluid van het gras zoals het bergeendje dat ook hoort.

Titelsong van WAD-film; overleven op de grens van water en land. De film is een ode aan het waddengebied.

De muziek is speciaal – tijdens de montage – gecomponeerd voor de film door Martin Fondse. Daarbij is nauw samengewerkt met Nynke Laverman, Lavinia Meijer en Sytze Pruiksma. Meestal wordt de muziek gecomponeerd als de film al helemaal afgemonteerd is. Dat maakt het voor componisten soms best lastig omdat timing, de opbouw en de gewenste emotie hand in hand gaan met de edit van de filmscenes. Met deze co-creatie van muziek en film duikt de kijker nog meer de essentie van de film in.

Officiële trailer van WAD-Live

Op 24 april 2019 lanceerde Wad-Live haar officiële trailer voor de tour langs 20 theaters met het 42-koppige Noordpool Orkest en regisseur Ruben Smit als verteller.

Natuurjournalist en WADlive-verteller Rob Buiter deelt zijn ervaringen met deze unieke show.
‘WADlive’ is een spannende en avontuurlijke combinatie van de film WAD met orkestrale jazz van het Noordpoolorkes.

One Wadden Sea. Two wheels. Three countries.’

De door mij geprezen drie noordelijke provincies werken deze zomer niet alleen samen binnen de eigen landsgrenzen, ook Duitsland en Denemarken zijn betrokken bij de promotie van het waddengebied. Joop Mulders Sense of Place-gedachtegoed lijkt ook tot de ideeënwereld van de provinciale burelen doorgedrongen te zijn. Samen met Waddenzee Werelderfgoed organiseren ze van 19 tot en met 30 juni een trilaterale fietstocht, hét evenement van het verjaardagsprogramma van Waddenzee Werelderfgoed. Motto: ‘One Wadden Sea. Two wheels. Three countries’.

Fietstocht ‘One Wadden Sea. Two wheels. Three countries’, 19 t/m 30 juni 2019.

Een groep fietsers start in het Deense waddengebied, een andere groep in Nederland, op Vlieland. Beide eindigen in Willemshaven, Duitsland.

Iedereen kan aanhaken!

Tijdens de route zijn er diverse stops met lokale evenementen die allemaal in het teken staan van 10 jaar Werelderfgoed. Vanaf 19 juni kunnen fietsers, bezoekers en bedrijfsteams elke dag bij de fietsgroep aanhaken. Meedoen? Lees er alles over op ‘Visit Wadden!’.

Zingen voor de jarige Waddenzee

Speciaal voor haar verjaardag wordt er op zaterdag 29 juni gezongen voor de Waddenzee! Tijdens de Dag van het Wad zingt men de zee toe om het Waddenzee Werelderfgoed een stukje mooier én schoner te maken. De burgemeesters van het Waddengebied doen op deze dag een belofte aan de Waddenzee. Ook hier geldt: je leest er alles over op ‘Visit Wadden!’.

Volledige programma Dag van het Wad

Er wordt niet alleen gezongen. Het hele weekend van 29 en 30 juni staat bol van activiteiten. Door middel van uiteenlopende evenementen laat Waddenzee Werelderfgoed je kennis maken met de Waddenzee. Je kunt wadlopen op Terschelling, kano-varen richting Vlieland óf een bijzondere rondvaart langs de zeehonden bij Ameland maken. Er valt genoeg te beleven! Het volledige programma voor de Dag van het Wad 2019 vind je hier.

Visit Wadden onderdeel van internationale campagne

Medio mei 2019 ging – opnieuw in gezamenlijkheid – een internationale campagne van start onder de vlag van ‘Holland National Parks‘. Samen met Nationaal Park NLDelta en Nationaal Park Hollandse Duinen wordt UNESCO Waddenzee Werelderfgoed internationaal onder de aandacht gebracht! Deze campagne is een samenwerking (!) tussen het Nationale Parkenbureau en NBTC Holland Marketing. Klik op de foto hieronder voor meer info!

Drie natuurgebieden met internationale potentie, waaronder Waddenzee Werelderfgoed, worden in het buitenland onder de aandacht gebracht.

PANORAMA Nederland ‘On Tour’ naar LEEUWARDEN

Vanaf dinsdag 28 mei tot en met donderdag 6 juni (2019) staat Panorama Nederland in de Kanselarij in Leeuwarden. Het panorama verbeeldt hoe de grote maatschappelijke vraagstukken van nu, de komende decennia de sleutel kunnen zijn voor welkome, structurele verbeteringen van ons land.

Panorama Nederland bestaat uit een fysiek panorama, waarbij de bezoeker zelf een toekomstblik kan werpen op een schoner, hechter en rijker Nederland, en een publicatie waarin de keuzes en principes om daar te (kunnen) komen worden toegelicht.

Grote zaal – vooraanzicht de Kanselarij Leeuwarden

Panorama Nederland, dat een doorsnede heeft van acht meter, en wordt weergegeven in 360-graden, is dit jaar op verschillende plekken in Nederland (gratis) te bekijken. in januari werd het spits afgebeten in het stadhuis van Den Haag.

Rondom de presentatie van Panorama Nederland in Leeuwarden organiseert Leeuwarden Fryslân 2028 een verdiepend programma. Binnen het Panorama Nederland-perspectief kijkt ‘LF2028‘ naar het onderdeel voedsellandschap. Immers dat is waar een groot deel van het Friese landschap zijn functie aan ontleent.

,,Voor welke opgaven staat dat landschap de komende tien jaar? Hoe verandert het? Hoe gaan we ermee om en welke betekenis geven we het?”


LF 2028

Het programma wordt gebracht binnen het kader van LF2028, in de geest van het eveneens in de Kanselarij gepresenteerde LF2018-programma Places of Hope dat Friesland (en bezoekers) liet nadenken over de toekomst van Nederland en daaraan gelieerde programma’s als Sense of Place en Kening fan ‘e Greide.

Rijksbouwmeester Floris Alkemade opent op 28 mei om 15.00 uur Panorama Nederland-Leeuwarden. Je kunt je hier alvast aanmelden voor het openingsprogramma.

Er hebben mij nog geen berichten bereikt over wanneer het Panorama Groningen en/of Drenthe aandoet. Zodra dat het geval is hoor je van me.

Meer (achtergrond)informatie over Panorama Nederland vind je in een eerder bericht ‘College van Rijksadviseurs lanceert Panorama Nederland‘ van 19 januari jongstleden.

Panorama Nederland en Kunst en Landschap Noord Nederland

Panorama Nederland is een van de (belangrijke) inspiratiebronnen van Kunst en Landschap Noord Nederland.

Noordkust, de Wadden en Sense of Place

De video hieronder postte ik op de Facebook-pagina van ‘Kunst en Landschap‘. Dat leverde een aantal reacties op waarvan ik er een uitlicht, die van Joop Mulder, die het bericht met commentaar deelde op zijn eigen pagina:

“Ik zou zeggen kijk even naar dit filmpje, het duurt niet zo lang maar laat wel zien hoe bijzonder de Wadden zijn. Sense of Place werkt samen met Het Groninger LandschapIt Fryske Gea en iedereen die de Wadden koestert, en werkt vanuit een nieuw standpunt. Laat het zien, laten we het beleven! Dan snappen mensen beter dat we het moeten beschermen. Nieuwe standpunten stuiten vaak op weerstand omdat het anders is. Sense of Place heeft tijd nodig, maar ik bemerk steeds meer medestand door anders durven zien. Sense of Place, de naam zegt het al; wij willen de plek koesteren maar ook deelgenoot maken van ons respect voor de natuur. Het is toch waanzinnig dat de politiek in den Haag nog steeds denkt dat ons unieke noorden geschikt is voor zoutwinning, gaswinning, windmolens en andere narigheid. Kijk even naar dit filmpje. En denk vooral zelf na. Ik heb daar eigenlijk niets aan toe te voegen.”