Het nieuwe GLB gaat toekomstbestendige landbouw sterker belonen

Het GLB, het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid wordt vernieuwd per 2021. Het ministerie van LNV gaat er echter (om verschillende redenen) van uit dat het (‘volgroeide’) nieuwe GLB pas op 1 januari 2023 (‘officieel’) van start gaat. Er is daarom ruimte om meer pilots op te zetten in de aanloop daar naartoe.

Er wordt vanaf 2020 al gewerkt aan het zogeheten (concept) ‘Nationaal Strategisch Plan GLB 2021-2027‘. Dat vindt plaats in een ‘onrustige omgeving’, aldus Ad Tabak, programmamanager bij het ministerie van LNV voor de opstelling van dat plan. Hij wijst op de Coronacrisis, het debat in Brussel over het financiële budget voor de komende jaren en de recent afgekondigde stikstofmaatregelen: ,,De panelen verschuiven voortdurend, maar het proces staat zeker niet stil.“

Met de besluiten zoals die in oktober 2020 zijn genomen door de Raad van Landbouw-ministers en het Europees Parlement over het GLB 2023 – 2027 kan Nederland goed leven, zegt Ad Tabak in een bericht van GLB-Toekomst op 30 oktober 2020.

,,Er is weliswaar nog geen definitief akkoord, maar de contouren zijn nu wel zichtbaar. En die contouren bieden ruimte om in Nederland door te gaan op de ingeslagen weg. Daar ben ik blij mee.”

Ad Tabak

GLB-conferentie 2 en 3 december 2020: ‘I’m in’

Het programmateam van Ad Tabak werkt op dit moment hard aan het concept-NSP. De bouwstenen hiervan werden met de stakeholders besproken op een online conferentie, ‘I’m in!‘, op 2 en 3 december. Tabak: ,,Wie invloed wil uitoefenen op de invulling van het nieuwe GLB nodig ik van harte uit om mee te doen met de conferentie.” Kijk hier naar het eerste onderdeel van I’m in!, het webinar ‘GLB in Vogelvlucht‘. De andere webinars (en verslagen daarvan) kun je allemaal hier (via YouTube) terugkijken.

In de video hieronder leggen Tabak en melkveehouder Alex Datema, voorzitter bij BoerenNatuur, de koepel van agrarische collectieven in Nederland, uit, dat het nieuwe GLB moet bijdragen aan een verduurzaming van de landbouw. In verschillende pilots wordt daarbij getest met mogelijke nieuwe stimuleringsmaatregelen. Datema hoopt dat het nieuwe GLB inzet op een nieuwe landbouwontwikkeling ‘waar balans is tussen voedselproductie en de omgeving’.

Webinar ‘Puntensysteem & KPI’s’: 22 september 2020

We hebben in Nederland grote uitdagingen op het gebied van klimaat, biodiversiteit, landschap en water. Doelstelling van het nieuwe GLB is dat het toekomstbestendige landbouw stimuleert, waarbij steeds meer wordt ingezet op een beloning voor maatschappelijke diensten. Hoe dat in zijn werk gaat – kan gaan – wordt helder uitgelegd in het webinar ‘Puntensysteem & KPI’s‘, waarbij deelnemers (ook per telefoon) vragen konden stellen aan Aard Mulders, senior adviseur bij het ministerie van LNV, bovengenoemde melkveehouder Alex Datema en Ben Haarman, agrarisch ondernemer en bestuurder-LTO (Natuur- en Landschapsontwikkeling). Het webinar vond plaats op 22 september 2020.

De landbouw kan groener!

Het programmateam van Ad Tabak zag kans twee dagen voor de te houden online conferentie (op 3 december 2020) een en ander over de plannen voor na 2022 in beeld te brengen. In samenwerking met twintig Agrarische Collectieven en LTO Nederland heeft het in zeven pilots uitgezocht hoe het nieuwe GLB-beleid er in de praktijk uit zou kunnen komen te zien.

Crossmediale GLB- campagne over duurzaamheid in de praktijk

Onderstaande video maakt onderdeel uit van een crossmediale GLB-campagne voor een aantal pilots gemaakt door het community marketingbedrijf Communiteers uit Helmond. Om bewustzijn te creëren onder de doelgroep heeft het bureau (onder andere) een drietal video’s gecreëerd waarin boeren en tuinders uitleggen wat zij doen op het gebied van duurzaamheid.

In onderstaande video zie je Leendert Jan Onnes die een akkerbouwbedrijf heeft in het Groningse Finsterwolde. De dronebeelden zijn van Blik van Boven.

GLB-pilot Hoe? Zo!

Het Europese landbouwbeleid verandert dus vanaf 2023. De agrarische collectieven Noardlike Fryske Wâlden, Groningen West en Midden Groningen zijn er al vanaf 2019 mee aan aan de slag gegaan. Ze voeren gezamenlijk de pilot ‘Hoe? Zo!’ uit.

Drie Friese en Groninger boeren testen maatregelen voor meer natuurwaarde in kader van ‘Hoe? Zo!’

Drie boeren uit Noord Nederland, akkerbouwer Jan Wolthuis uit Den Andel, melkveehouder Ron Iwema uit Rasquert en – eveneens melkveehouder – Jappie Hooisma uit Kootstertille, voeren ‘de maatregel’ uit als onderdeel van de GLB–praktijkpilot ‘Hoe? Zo!‘. Hierin kijken ze naar welke maatregelen ze op het gebied van milieu, klimaat en biodiversiteit kunnen uitvoeren zodat die passen binnen hun bedrijfsvoering en tegelijk een bijdrage leveren aan vergroening van het landschap.

Lees hieronder wat zij nu al doen op de website van het Toekomstig Gemeenschappelijke Landbouwbeleid (GLB). De foto’s van deze experimenterende boeren zijn gemaakt door Mark Schuurman van ‘Anderbeeld‘ uit Sauwerd, Groningen.

,,We moeten op een iets andere wijze gaan boeren. De laatste tientallen jaren is er een te grote aanslag geweest op onze gronden. Dat past niet bij goed rentmeesterschap. Onze GLB-pilot-maatregel ‘sabbatical year’ of ‘rustgewas’ sluit hier naadloos op aan.”

Jan Wolthuis, akkerbouwer

Boeren testen maatregelen voor meer natuurwaarde
Paul Loonstra, website GLB (Toekomst), 1 september 2020

‘Deelnemers GLB-pilot Hoe? Zo!: Duurzame maatregelen goed inpasbaar in bedrijfsvoering’

De maatregelen die deze ‘Hoe? Zo!-boeren‘ op het gebied van milieu, klimaat en biodiversiteit treffen, zijn goed inpasbaar in de bedrijfsvoering van de agrariërs, zo blijkt uit een enquête onder de deelnemers van de gezamenlijke praktijkpilot.

,,96 procent van de 71 uitvoerende deelnemers heeft het evaluatieformulier ingevuld. Dat levert waardevolle feedback op.”

Janneke van der Velde, projectleider bij Collectief Groningen West

Deelnemers GLB-pilot Hoe? Zo!: Duurzame maatregelen goed inpasbaar in bedrijfsvoering
GLB Toekomst, 23 februari 2021

‘GLB-pilot Hoe? Zo! levert aansprekende resultaten op’

De experimenterende boeren kunnen goed uit de voeten met het ‘veranderende Europese landbouwbeleid’. Dat blijkt uit het persbericht van 25 maart 2021 over de dan net afgeronde pilot van de gezamenlijke agrarische collectieven Noardlike Fryske Wâlden, Groningen West en Midden Groningen. Uit de GLB-praktijkproef komt naar voren dat agrariërs de gevraagde extra inspanningen die de natuur ten goede komen, kunnen leveren. Ook de begeleidende rol van de collectieven wordt gewaardeerd.

Binnen de pilot lag de focus op het ontwikkelen en testen van een zelfsturend puntensysteem. Boeren kunnen voor maatregelen uit de zogenoemde ecoregelingen punten verdienen met een bijbehorende vergoeding. Het puntensysteem werkt op basis van naburigheid. Maatregelen krijgen extra punten als ze ‘naast elkaar liggen’ en ook daadwerkelijk in de nabijheid van elkaar worden uitgevoerd.

In een aantal andere gebieden in Nederland zijn ook pilots uitgevoerd voor het ontwikkelen en testen van een praktisch en uitvoerbaar puntensysteem voor de ‘vergroening-GLB’. Vanuit de pilot Hoe? Zo! gaat Collectief Groningen West samen met Water Land & Dijken en Flevolands Agrarisch Collectief in 2021 en 2022 meedraaien in een vervolgpilot. Dit doen zij onder auspiciën van en samen met BoerenNatuur en LTO Nederland. Zo werkt men gezamenlijk aan één puntensysteem dat door elke boer in Nederland in 2023 – het jaar dat het Nieuwe GLB van start gaat – kan worden toegepast.

Een dag voor publieke bekendmaking werden de ‘aansprekende resultaten’ van de pilot online met alle gebiedspartners gedeeld. Het programma vind je hier, de videoregistratie van deze bijeenkomst kan ik om technische redenen helaas niet tonen. Wil je hem toch graag terugkijken? Stuur dan een mail naar info@noardlikefryskewalden.nl, je ontvangt dan een link om het bestand te downloaden. De samenvatting van het Eindrapport van de GLB-pilot-Hoe? Zo! heb ik hieronder wel alvast voor je opgenomen.

GLB-Pilot levert aansprekende resultaten op
Samenvatting Eindrapport GLB-pilot-Hoe? Zo!, Noardlike Fryske Wâlden, Groningen West en Midden Groningen, maart 2021

Ad Tabak: ,,GLB kan het niet alleen”

Toekomstbestendig boeren sterker belonen, dat is de focus van het nieuwe GLB. Grote maatschappelijke onderwerpen als klimaat, milieu en biodiversiteit krijgen daarin meer aandacht. Maar het GLB alleen is niet genoeg om de transitie in de landbouw voor elkaar te krijgen. Dat is de belangrijkste boodschap die Ad Tabak wil meegeven. Hij wordt per 1 maart opgevolgd door Annemiek Hautvast als programmadirecteur voor het opstellen van het Nationaal Strategisch Plan.

Ad Tabak: ,,GLB kan het niet alleen”
Toekomst GLB (Interview met scheidend programmadirecteur-Nationaal Strategisch Plan, Ad Tabak), 1 maart 2021

25 WUR-adviezen voor een groener Europees Landbouwbeleid

Ook in Wageningen hebben ze niet stilgezeten. Op 5 januari 2021 werd door projectleider en coördinator Natuurinclusieve Landbouw aan de WUR, Anne van Doorn, ‘25 adviezen voor een groener Europees Landbouwbeleid‘ gepresenteerd. Het onderzoeksrapport is door Minister Schouten aangeboden aan de Tweede Kamer. Het Ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft Wageningen Environmental Research gevraagd om te analyseren hoe en op welke wijze het NSP (Nationaal Strategisch Plan GLB 2021-2027) voor de groene doelen het beste ingevuld kan worden. Hieronder het WUR-bericht en onderzoeksrapport: ‘Interventielogica voor de groenblauwe architectuur van het GLB‘.

25 adviezen voor een groener Europees Landbouwbeleid
WUR Nieuws (Anne van Doorn), 7 januari 2021



.

Interventielogica voor de groenblauwe architectuur van het GLB. Borging van samenhang tussen doelen, maatregelen en monitoring
Robert Baayen, Anne van Doorn, Wageningen Environmental Research (Wageningen), november 2020

‘Strijd om Brusselse miljarden: gaat de Europese landbouw nu wél vergroenen?’

In mei 2021 wordt in Brussel opnieuw gestreden om de Europese landbouwsubsidies tot 2027, met ruim 400 miljard de op één na grootste hap uit de Europese begroting, schrijft Mac van Dinther in de Volkskrant. ‘Net als in de afgelopen periode is vergroening van de landbouw een speerpunt. Tot nu toe kwam daar niets van terecht. Waarvan hangt het af of het dit keer wel gaat lukken?’

Strijd om Brusselse miljarden: gaat de Europese landbouw nu wél vergroenen?
Mac van Dinther, de Volkskrant, 26 mei 2021

Minister lanceert concept Nationaal Strategisch Plan: ‘Het nieuwe GLB: toekomstbestendig boeren’

Bijna 40 procent van de begroting van de Europese Unie wordt aan landbouw besteed. Dit geld gaat vooral naar subsidies. Het huidige GLB bestaat uit twee onderdelen: landbouwsubsidies en subsidies gericht op plattelandsontwikkeling. Deze onderdelen zijn voornamelijk gericht op drie zaken; inkomenssteun voor de boeren, marktregulering en plattelandsontwikkeling. Met dit landbouwbeleid wil de Commissie het beleid groener, eerlijker, efficiënter, en effectiever maken.

Nieuwe hervormingen van het GLB zullen naar verwachting pas vanaf januari 2023 worden doorgevoerd, afhankelijk van het definitieve akkoord tussen het Europees Parlement en de Raad. De voorgestelde plannen van de Commissie zijn gericht op het stimuleren van de ontwikkeling van een duurzame en competitieve landbouwsector die een aanzienlijke bijdrage kan leveren aan de Europese Green Deal.

Nadat op 28 mei 2021 bekend werd dat de onderhandelingen over de vergroening van het GLB waren mislukt, werd er in de week van 21 juni opnieuw onderhandeld. Op 25 juni 2021 werd bekend dat er een voorlopig informeel akkoord is bereikt over het GLB vanaf 2023. Daar is onder meer besloten dat de inkomenssteun voor boeren voor een deel afhankelijk wordt van de vergroening die zij in hun bedrijf doorvoeren. Op 28 juni 2021 gaven de Europese Ministers van Landbouw akkoord aan de informele overeenkomst. Alleen het Europees Parlement moet deze nu nog goedkeuren.

Nederlandse invulling van het nieuwe GLB: zes leidende principes

In de plannen die nu op tafel liggen, krijgen Europese lidstaten de opdracht zelf ‘strategische plannen’ op te stellen, waarin ze aangeven hoe ze de landbouw in hun land groener willen maken, dat wil zeggen natuur- en klimaatvriendelijker. Die plannen moeten worden ingediend bij de Commissie, die ze toetst aan de vergroeningsdoelstellingen.

Het (concept) Nationaal Strategisch Plan (NSP) is dus de Nederlandse invulling van het nieuwe GLB. De in maart 2021 begonnen programmadirecteur GLB-NSP Annemiek Hautvast laat aan de hand van zes leidende principes zien wat Nederland concreet wil gaan doen om te komen tot een duurzame, toekomstbestendige landbouwsector. Daarbij wordt rekening gehouden met het karakter van de landbouwsector in Nederland, maar ook met de uitdagingen waar we in ons land voor staan op het gebied van natuur, klimaat en biodiversiteit.

Zes leidende principes in het NSP

Webinar LTO Nederland: toekomst GLB in Europese Unie en in Nederland

In aanloop naar de (online) conferentie ‘Het GLB onderweg naar nieuw perspectief‘ (1 juli 2021) over de invulling van het NSP organiseerde LTO Nederland op 11 mei een webinar over de toekomst van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid in de Europese Unie en in Nederland. Iris Bouwers, Brussels lobbyist bij LTO Nederland, spreekt met Jan Sevenster, manager GLB en woordvoerder in de onderhandelingen in ‘Brussel‘, en Arie van der Greft, NSP-programmamedewerker. Beide heren, werkzaam bij het ministerie van LNV, blikken vooruit.

Concept Nationaal Strategisch Plan: ‘Het nieuwe GLB: toekomstbestendig boeren’

Klimaatverandering, het broeikaseffect, afname van biodiversiteit en een toename van extreem weer. Het is slechts een greep uit de uitdagingen op het gebied van klimaat, natuur en milieu waar Nederland voor staat. Deze vragen om aanpassingen van ons allemaal. Door schonere energie op te wekken, onze huizen anders te verwarmen, maar ook door duurzamer te boeren.

Met het nieuwe GLB wil men zich richten op het ondersteunen van boeren die hier werk van maken. De programmasamenstellers gaan uit van het idee dat agrariërs onderdeel zijn van de oplossing. Een groot deel van ons land is boerenland. Het zijn juist de agrariërs die kunnen helpen doelstellingen te halen. Het nieuwe GLB wil boeren helpen om die rol te gaan spelen, het beoogt ’toekomstbestendig boeren’.

Het nieuwe GLB: toekomstbestendig boeren
Concept Nationaal Strategisch Plan
Minister Schouten (ministerie LNV) en gedeputeerde Staghouwer (IPO, Provincie Groningen), 29 juni 2021

GLB-Pilots publiceren gezamenlijke eindrapport met ervaringen en geleerde lessen

Vanaf 2019 hebben agrarische ‘Collectieven‘ en LTO in zeven pilots gewerkt aan ideeën voor de invulling van het GLB vanaf 2023 in Nederland. Met grote betrokkenheid van boeren is verspreid over het land verkend hoe het GLB in ons land kan bijdragen aan bodem, water, klimaat, biodiversiteit en landschap op een manier die ‘aansluit bij de werkelijkheid van het agrarisch ondernemen’.

De resultaten van de pilots laten zien dat regionaal maatwerk, kennis, keuzevrijheid voor de boer en beloning naar prestatie het mogelijk maken om de landbouw verder te vergroenen, zo meldt BoerenNatuur op 1 juli 2021, de dag dat de GLB-Pilots hun gezamenlijke eindrapport met ervaringen en geleerde lessen publiceren.

GLB-pilots laten zien: de landbouw kan groener
BoerenNatuur (Alex Datema), 1 juli 2021





.

PILOTS Toekomstbestendige landbouw nieuwe GLB – Landelijke eindrapportage GLB-pilots 2019-2021
BoerenNatuur en LTO Nederland (koepelproject), 1 juli 2021

WUR-onderzoeker Jeroen Candel: ‘Nederlandse invulling GLB veel te vrijblijvend’

Met vrijwillige ecoregelingen alleen halen we wettelijk vastgestelde klimaat-, stikstof- en biodiversiteitsdoelen niet. Het Nationaal Strategisch Plan (NSP) moet voor het nieuwe GLB meer verplichtende maatregelen bevatten, stelt WUR-onderzoeker Jeroen Candel.

WUR-onderzoeker Jeroen Candel: ‘Nederlandse invulling GLB veel te vrijblijvend’
Peter Smit, Nieuwe Oogst, 28 augustus 2021