(vervolg datacenterspecial Kunst en Landschap)
Rijksadviseur en bestuursdeskundige vinden dat ‘dossier-Zeewolde’ de lokale politiek overstijgt – Rijk moet ingrijpen!
Jan van de Bovenkamp van hengelsportvereniging ‘Ons Stekkie‘ is straks zijn visstek kwijt. Dat de belangen van de visvereniging het afleggen tegen die van Facebook begrijpt Van de Bovenkamp wel. ,,We gaan niet procederen tegen een multinational die meer in kas heeft dan wij.” Zo besluit Jeroen Wollaars – met een ‘smile van Zeewolde naar Den Haag om de mond’ – het Nieuwsuur-item over het kolossale Facebook-datacenter op dinsdag 14 december 2021.
Niet alleen voor de visvereniging staat er veel – misschien wel meer dan we ons op dit moment realiseren – op het spel. De komst van het hyperscale datacenter heeft verregaande gevolgen. Het heeft een grote impact op de omgeving, zowel vanwege het ruimtebeslag, maar vooral indirect, omdat we het belangrijk vinden dat energie duurzaam wordt opgewekt, zegt Jannemarie de Jonge, Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving. De Jonge schreef mee aan het eerder in deze Kunst en Landschap-special beschreven rapport Leren van een datacentrum in Zeewolde van het College van Rijksadviseurs.
,,Die duurzame opwek vindt niet plaats op Trekkersveld IV. Het gros van de energie voor het datacenter – al gauw zo’n tweehonderd windmolens – zal dus elders moeten worden opgewekt. Het is daarmee een zaak van nationaal belang.“
Jannemarie de Jonge, Rijksadviseur voor de Fysieke Leefomgeving
Dat vindt ook – ook hij kwam eerder voorbij in deze special – John Bijl, directeur van het Periklesinstituut, die gemeenteraden adviseert en begeleidt:
,,Ik heb groot vertrouwen in de capaciteit van de raadsleden. Waar me het om gaat is dat ze onvoldoende middelen hebben om dit goed te kunnen doen. Facebook komt met een leger aan advocaten, juristen en techneuten. Het College wil dit misschien wel heel erg graag, dus je zou alle informatie die daaruit komt toch wel kritisch moeten beoordelen. En dan, de facto in één maand tijd, al die documentatie doorworstelen en dan een eigenstandig een besluit nemen… ik vind het nogal wat.“
John Bijl, directeur Periklesinstituut
Een (kleine) meerderheid van de gemeenteraad lijkt akkoord te gaan met de komst van het datacenter. De meeste raadsleden vinden dat ze over alle informatie beschikken om weloverwogen een besluit te kunnen nemen, blijkt uit een rondgang van Nieuwsuur. Alleen coalitiepartij ChristenUnie vindt dat een besluit moet worden uitgesteld.
Uit het Nieuwsuur-dossier blijkt ook dat de gemeenteraad van Zeewolde niet zelf expertise ingehuurd heeft. Hoewel de onderzoeken die door het college zijn aangereikt soms haaks staan op conclusies uit andere onderzoeken, wordt de informatie van het college door een meerderheid van de raad vertrouwd.
,,Je moet ervan op aan kunnen dat die kloppen. Ik ga ervan uit dat het allemaal onafhankelijk gebeurt”
Yvonne van Bruggen, fractievoorzitter Pvda/GroenLinks
Hoogleraar wil uitstel besluit datacentrum Zeewolde: eerst regie van overheid nodig met duidelijke voorwaarden
Het besluit tot wijziging van het bestemmingsplan voor het nieuwe datacenter leidt (ook landelijk) tot veel kritiek: het zou slecht zijn voor het milieu, te veel stroom verbruiken en de gemeente te weinig opleveren, melden Joost Lammers en Bart Hettema op 14 december de website van EenVandaag. Michiel de Vries, hoogleraar aan de Radboud University Nijmegen, vindt het niet verstandig om dat besluit nu al te nemen, omdat de landelijke gevolgen nog niet duidelijk zijn.
,,Elektriciteitsgebruik, watergebruik, geluidsoverlast, land-schappelijke effecten, verkeerseffecten, CO2, stikstof. Als ik de milieu-effectrapporten lees, over bijvoorbeeld dit datacenter, dan zeg ik: dat is niet goed onderzocht.”
Michiel de Vries, hoogleraar Radboud University Nijmegen
De Vries pleit dan ook voor een landelijke strategie onder duidelijke voorwaarden. ,,Dan kun je rationeel en goed onderbouwd een besluit nemen. Dat leidt weliswaar tot gezichtsverlies voor de wethouder of de gemeenteraad van Zeewolde, maar so be it.” Het risico dat Meta naar een ander land in Europa gaat, neemt hij op de koop toe. ,,We hebben een klein land met kostbare grond en daar moeten we zuinig mee zijn.”
‘Gigaproject met megabelangen: Facebook-datacenter is splijtzwam in Zeewolde’
Aan de plannen wordt al jaren gewerkt, maar pas vorige maand werd bekend dat Facebook het werkelijke bedrijf achter het datacenter is. Eerder ging de internetgigant nog schuil achter de speciaal gecreëerde vastgoeddochter Polder Networks B.V., schrijft Jeroen Kraan een dag voor de dag des oordeels op de website van NU.nl. Waarom is het bijkans megalomane project zo omstreden en wie bepaalt uiteindelijk of dit er komt?
Kraan stelt een viertal (hoofd)vragen over het Facebook-datacenter. Een daarvan, een belangrijke: is bij een ‘ja’ van de gemeenteraad van Zeewolde de komst van het datacenter helemaal rond, en staat Zeewolde daarmee binnenkort aan de vooravond van een kolossale bouwput van zo’n acht jaar?
Gigaproject met megabelangen: Facebook-datacenter is splijtzwam in Zeewolde
Jeroen Kraan, NU.nl, 15 december 2021
‘Wie is voor, wie is tegen? Zo stemmen de 19 raadsleden van Zeewolde over het grootste datacenter van Europa’
Wat vinden de negentien raadsleden die donderdag gaan beslissen of het grootste hyperscale datacenter van Europa zich kan vestigen in de polder? Journalist Teake Dijkstra van De Stentor heeft alle raadsleden afzonderlijk een aantal vragen voorgelegd over hun overwegingen bij de stemming over het bestemmingsplan en dan vooral rond het datacenter. Natuurlijk stelde hij de hamvraag: stemt u donderdag 16 december voor of tegen het bestemmingsplan? Een aantal partijen heeft er – ook na aandringen op afzonderlijke reacties – voor gekozen om als fractie te reageren.
‘Zuckerberg kiest voor Flevopolder: Zeewolde in rep en roer over bouw datacenter’
Plaatselijke, regionale en landelijke media (zelfs onze zuiderburen doen mee aan de hype rond de mogelijke komst van het datacenter) hebben zich op de laatste dag voor stemming over het hyperscale datacenter op Zeewolde gestort. Zo ook Phaedra Werkhoven van het AD: ,,Een belangrijke businessdeal van miljardair Mark Zuckerberg ligt donderdag in handen van de gemeenteraadsleden van Zeewolde. De besluitvorming is tot dusverre verre van onomstreden.”
Het ministerie van Economische Zaken en Klimaat heeft zelf voor datacenters gelobbyd, maar landelijk en lokaal lopen de visies van de politieke partijen over het nut van zo’n groot datacenter nu uiteen, vervolgt Werkhoven, die alles rond de derde hyperscale van ons land voor haar lezers in hapklare brokken mooi op een rijtje zet.
Door GroenLinks en de PvdA zijn er, zoals je inmiddels in deze special van Kunst en Landschap hebt kunnen lezen, 25 Kamervragen aan de minister van Economische Zaken en Klimaat, Stef Blok, gesteld. De ‘motie-Grinwis‘ van de ChristenUnie heeft het net niet gehaald, en het is nog niet zeker of de eigenaar van de resterende grond, het Rijksvastgoedbeheer, de grond wel aan Facebook (Meta) zal verkopen.
Zuckerberg kiest voor Flevopolder: Zeewolde in rep en roer over bouw datacenter
Phaedra Werkhoven, AD, 15 december 2021
Coalitieakkoord: strengere regels voor vergunningverlening hyperscale datacenters
Er komen strengere toelatingscriteria bij de vergunningverlening bij het binnenhalen van hyperscale datacenters en de Nederlandse regering gaat de landelijke regie aanscherpen. Dat staat in het Coalitieakkoord van de formerende partijen VVD, CDA, D66 en ChristenUnie, meldt Tweakers op 15 december 2021. Tweakers is met gemiddeld 4 miljoen bezoekers en 100 miljoen pageviews per maand de grootste elektronica- en technologiewebsite van Nederland en België. De site behoort tot de top-20 van drukst bezochte websites van het Nederlandstalige internet.
De partijen schrijven in het Coalitieakkoord dat hyperscale datacenters, dus de grote datacenters van partijen als Facebook(Meta), Microsoft en Google, in Nederland een ‘onevenredig groot beslag’ leggen op de beschikbare duurzame energie ‘in verhouding tot de maatschappelijke en/of economische meerwaarde’. Daarom wil de regering strenger kunnen optreden bij het in de toekomst binnenhalen van dit soort datacenters.
,,Hyperscale datacentra leggen een onevenredig groot beslag op de beschikbare duurzame energie in verhouding tot de maat-schappelijke en/of economische meerwaarde. Daarom scherpen we de landelijke regie en de toelatingscriteria bij de vergunning-verlening hiervoor aan.”
Uit: Coalitieakkoord (‘Omzien naar elkaar, vooruitkijken naar de toekomst’), 15 december 2021
‘Met Nimby-klaagzang over datacenters komen we niet verder’
Het publicitaire verzet tegen de komst van een hyper-datacenter van Meta naar Zeewolde heeft veel weg van ‘not in my backyard’ bashen van datacenters, schrijft Stijn Grove, directeur van de Dutch Datacenter Association (DDA) in Netkwesties, magazine over maatschappij en internet, op 15 december 2021.
,,Kijk liever nuchter naar kosten en baten voor Nederland.”
.
De wijze waarop het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) gehandeld heeft is volgens Grove inderdaad verre van optimaal, net als de manier waarop de besluitvorming nu lokaal in Zeewolde moet plaatsvinden. Maar, zo zegt hij, de verantwoordelijkheid hiervoor ligt niet bij Meta of de DDA, maar bij de Rijksoverheid, die zich enerzijds verschuilt achter de decentrale aanpak en anderzijds in achterkamers voorrang op het stroomnetwerk afdwingt, zonder dat de Kamer hiervan wist.
,,Wat Nederland nu nodig heeft is niet het ‘not in my backyard’-achtige bashen van datacenters, maar een afgewogen toekomstvisie met daarin de baten en kosten van de digitale infrastructuur in het algemeen en die van de datacenters in het bijzonder.”
Stijn Grove, directeur van de Dutch Datacenter Association
Datacenter ja of nee? Raad staat voor meest ingrijpende beslissing in jaren: overzichtsvideo Omroep Flevoland
Mag Facebook (Meta) in Zeewolde zijn omstreden datacenter bouwen? Daarover beslist de gemeenteraad donderdagavond 16 december 2021 (de raadsvergadering start om 19:00 uur). Het oordeel komt twee jaar nadat de raadsleden voor het eerst geïnformeerd worden over de plannen. In een overleg achter gesloten deuren op 19 december 2019 krijgt de gemeenteraad te horen dat een grote speler uit de VS, eentje van het formaat Google en Microsoft, z’n oog op Zeewolde heeft laten vallen voor de bouw van een hyperscale datacenter. Dat het om Facebook gaat wordt dan nog geheim gehouden. Maar hoe komt een internationaal opererende grootmacht als Facebook in Zeewolde terecht?
‘Groot doen, maar klein denken. En dat is meer dan zorgelijk’ – ‘Zeewolde’ demotiveert burgers’
In Zeewolde de rode loper uitleggen voor Facebooks datacentrum: dat is funest voor het draagvlak voor de energietransitie en schaadt het vertrouwen van burgers in de overheid, schrijft Rutger Bergboer.
Als projectleider van een burgerinitiatief dat dagelijks met de voeten in de polderklei bezig is met de energietransitie, weet Bergboer hoe belangrijk breed maatschappelijk draagvlak is om daarin resultaat te boeken. Dit staat of valt volgens hem met vertrouwen en een gevoel eerlijk behandeld te worden. Wat dan niet meehelpt, zo stelt hij in onderstaand opiniestuk, ‘is een overheid die zegt een duurzame en rechtvaardige wereld te willen, maar daar niet naar handelt‘.
‘Zeewolde’ demotiveert burgers
Rutger Bergboer, NRC (Opinie), 15 december 2021
Coalitie wil strengere regels voor komst grote datacentra
De regels voor de vestiging van grote datacentra in Nederland worden aangescherpt, meldt RTL Nieuws op 15 december 2021. De nieuwe coalitie komt met de aanscherping tegemoet aan de wensen van de Tweede Kamer. Vanwege de kwestie met Facebook in Zeewolde willen meer partijen dat er nationaal beleid komt over de komst van meer datacenters van techreuzen zoals Google, Amazon en Microsoft.
De coalitiepartijen schrijven in het ‘Coalitieakkoord’ dat techbedrijven met hun enorme datacentra ‘een onevenredig groot beslag’ leggen op ‘duurzame energie in verhouding tot de maatschappelijke en/of economische meerwaarde’. ,,Daarom scherpen we de landelijke regie en de toelatingscriteria bij de vergunningverlening hiervoor aan.”
Waar gaat die aanscherping van regels zich (in de toekomst) op richten? Welke voor- en nadelen kleven er zoal aan de mega-datacenters? En hoe vinden we de juiste afstemming daarvan? Daarover gaan ze bij ‘Bright‘, zeg maar de (sterk op techniek, innovatie en jongeren gerichte) ’tech-afdeling’ van RTL Nieuws, in gesprek met jou en mij. Merijn Doggen vraagt zich af of we de energieslurpende en milieuverpestende serverhallen in de polder wel moeten willen met zijn allen. En wat leveren die landschapsontsierende megadozen ons eigenlijk op?
Bright-podcast over energievretende mega-datacenters
Daaraan gekoppeld komt Bright diezelfde dag met een podcast over de ophef die is ontstaan naar aanleiding van ‘Zeewolde’. In deze podcast neemt presentator Harm je mee in een verhaal over de praktijken van multinationals en projectontwikkelaars die gericht (kleine) Nederlandse gemeenten afstruinen om hun megaprojecten te realiseren. Floris, Erwin en Tony zijn in de podcaststudio bij Harm aangeschoven.
Luister hieronder naar een prachtige reportage met goed ingewijde sprekers over de huidige wildgroei van datacenters, XXL-distributiecentra in Nederland, en de noodzaak tot een landelijke, of zelfs Europese kaderstelling voor dit soort megadozen. Met alle respect voor gemeenteraadsleden in den lande, die onder de voet worden gelopen door grote bedrijven en multinationale ondernemingen vanwege de huidige gedecentraliseerde ruimtelijke ordeningsprincipes. Alle facetten komen aan de orde.
Tot slot: ook het alternatieve Land van Ons-aanbod aan de gemeente Zeewolde komt ter sprake. Luisteren!
‘De echte datacentra lijden onder de Facebooks van deze wereld’
In ‘De echte datacentra lijden onder de Facebooks van deze wereld‘ hebben Alex Bik, chief technology officer van BIT BV en Niels Hensen, ceo van ITB2 Datacenters, het heel bewust over ‘echte datacentra’, want Facebook is volgens hen ‘natuurlijk helemaal geen data-centrum’. ,,We weten allemaal wat het verdienmodel van Facebook is. Facebook is een aanbieder van diensten waarbij advertenties geld opleveren, en niet van datacentrum-faciliteiten.”
Wat Bik en Hensen stoort is dat er geen onderscheid gemaakt wordt tussen commerciële datacentra en grote, meestal niet-Europese, bedrijven die een datacentrum bouwen om in hun eigen behoefte te voorzien. Hierdoor ontstaat er volgens hen een ongenuanceerd beeld van datacentra. ,,Het zijn twee totaal verschillende takken van sport. Daarom is het ook onbegrijpelijk dat ‘datacentra’ in de media en door de politiek over een kam geschoren worden.”
,,Dat doet de commerciële datacentra onrecht. Zij zijn de leveranciers van betrouwbare, openbare IT-infrastructuur, cruciaal voor een toppositie in de digitale economie. Deze echte datacentra kampen met alle negatieve berichten die steeds weer opduiken over de privé-hallen van hyperscale techreuzen.”
Alex Bik, BIT BV en Niels Hensen, ITB2 Datacenters
De echte datacentra lijden onder de Facebooks van deze wereld
Alex Bik en Niels Hensen, NRC (Opinie), 14 december 2021
‘Facebook in de polder: hoe de energieslurper in de watten werd gelegd’
Dat het groene licht moet komen van een lekenbestuur van negentien raadsleden, is altijd de strategie van het ministerie van Economische Zaken geweest, schrijven Michael Persson en Dylan van Bekkum op 15 december 2021. Ze maakten een reconstructie vanaf het moment dat Facebook twee jaar geleden aanklopte bij het Nederlandse consulaat in San Francisco tot aan de raadsvergadering van 16 december dat een besluit moet opleveren over de mogelijke komst van het ‘reusachtig datacenter van Facebook, het ‘hyperscale’ pakhuis van nullen en enen, de Europese opslagplaats van persoonlijke gegevens waarmee het Amerikaanse techbedrijf zijn miljarden verdient, de wereld polariserend om adverteerders te trekken’.
Facebook in de polder: hoe de energieslurper in de watten werd gelegd
Michael Persson en Dylan van Bekkum, de Volkskrant, 15 december 2021
Beperkte maatschappelijke en economische meerwaarde van hyperscales
Volgens het College van B&W van Zeewolde zou de komst van Meta na de bouwfase goed zijn voor structureel 410 banen. Dat komt neer op ongeveer 2,5 baan per hectare. Ook zou het datacentrum andere bedrijven lokken die zich in de gemeente willen vestigen, schrijft Stan Hulsen in NU.nl op 16 december 2021. De onderbouwing daarvan is mager, stelt Hulsen. Zo is de belofte van 410 banen ‘gebaseerd op andere vergelijkbare situaties in de wereld’. De herkomst van die indicatie is echter niet openbaar, laat woordvoerder Wilma Koekoek van de gemeente Zeewolde weten.
Voor de Nederlandse situatie maakte Tweakers wel een vergelijk. Het hyperscale datacenter van Meta, voorheen Facebook, in Zeewolde zou per hectare grond ‘minder banen opleveren dan andere datacenters van techgiganten in Nederland‘, zo laat nieuwsredacteur Arnoud Wokke weten.
,,Werkgelegenheid door één bedrijf is eigenlijk nooit een goed argument”, zegt hoogleraar Arnoud Lagendijk van de Radboud Universiteit, die onderzoekt hoe regionaal beleid kan leiden tot succesvolle clusters van bedrijven. ,,Wat telt is wat een bedrijf voor de hele sector oplevert.” Hyperscales zijn enorme eenpitters die in tegenstelling tot kleinere datacenters alleen zichzelf bedienen.
,,Die bedrijven zijn voor de economie helemaal niet interessant. Ze zijn alleen maar op zoek naar een gemeente die zo gek is om ze te herbergen.”
Arnoud Lagendijk, hoogleraar Radboud Universiteit
Banen voor gigantisch Facebook-datacenter in Zeewolde mager onderbouwd
Stan Hulsen, NU.nl, 16 december 2021
NPO Radio1-‘De Dag’-podcast over hoe Meta een megaprobleem voor Zeewolde werd
Het Meta-datacenter is inmiddels ook een nationale discussie geworden, want de bouw van het energieslurpende centrum zou gevolgen hebben voor de energietransitie in heel Nederland, luidt de introductietekst van de NPO Radio1-podcast van ‘De Dag’ op de ‘Dag des oordeels’, 16 december 2021. Koen Peeters van Omroep Flevoland vertelt in deze podcast wat de plannen in de eerste plaats voor Zeewolde betekenen en welke spanningen dit nationale debat dat is ontstaan, veroorzaken in de gemeenteraad van het dorp Zeewolde.
Klimaat- en energieredacteur van de NOS Heleen Ekker vertelt hoeveel energie dit soort hypercenters verbruiken én hoe het kan dat er door het Rijk jarenlang voor de komst van dit soort datacenters is gelobbyd, maar er kennelijk niet goed is nagedacht over de gevolgen voor de energietransitie.
‘Pas op plaats met besluit grootste datacenter Zeewolde’
De komst van het grootste datacentrum van Europa in Zeewolde moet op pauze. Die opvallende oproep doet de VVD in de Tweede Kamer, zegt Mike Muller, een van de Telegraaf-journalisten die het beruchte Wob-verzoek indiende, dat tot de nodige ophef leidde. De grootste partij wil eerst de impact van het megaproject op het klimaat- en energiebeleid inzichtelijk maken. De oproep wordt breed gesteund in de Tweede Kamer en wordt gezien als een ’bom’ onder het gemeenteraadsbesluit dat donderdagavond valt.
‘Pas op plaats met besluit grootste datacenter Zeewolde’
Mike Muller, De Telegraaf, 16 december 2021
Meerderheid provinciale en gemeentelijke leden PvdA en GroenLinks roept PvdA/GroenLinks-fractie op tegen te stemmen
De dag voor de bewuste raadsvergadering van 16 december 2021 deden de provinciale GroenLinks, vier gemeentelijke GroenLinks-fracties en leden van de PvdA en GroenLinks een oproep aan de raad van Zeewolde om de beslissing uit te stellen. Een meerderheid van de leden wil dus dat er wordt tegengestemd. Het is daarmee twijfelachtig of er donderdagavond in de raad van Zeewolde nog wel een meerderheid voor het datacenter op Trekkersveld IV is, meldt Omroep Flevoland. De twee raadsleden van PvdA/GroenLinks gaan hierover voor aanvang van de belangrijke vergadering met elkaar in gesprek. Hun stemmen kunnen, zoals het zich laat aanzien, doorslaggevend zijn.
Druk op twee raadsleden PvdA/GroenLinks flink opgevoerd
De druk op de twee gemeenteraadsleden van PvdA/GroenLinks in Zeewolde om voor of tegen de komst van het grote datacenter van Meta te stemmen, is gigantisch. Dat zegt Bahreddine Belhaj, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Raadsleden. Het standpunt van de fractie van PvdA/Groenlinks is zeer waarschijnlijk beslissend donderdagavond de zestiende december.
Zo’n honderd demonstranten protesteren tegen komst Meta naar Zeewolde. Ook boerenprotest
In aanloop naar de beslissende raadsvergadering verzamelden zich – onder lui protest – zo’n honderd demonstranten op het plein rondom het gemeentehuis van Zeewolde. Dit keer had de Almeerse afdeling van Extinction Rebellion de actie wel aangekondigd. Ook is er in de mistige vooravond van 16 december 2021 een boerenprotest met ronkende, zwaailicht voerende, tractoren van voornamelijk jonge boeren gaande.
Ook GroenLinks-Lelystad voert protest tegen bestemmings-planwijziging Trekkersveld IV
Ook leden van GroenLinks voerden protest tegen de voorgenomen bestemmingsplanwijziging voor het Meta-datacenter in Zeewolde. Sabine Jellema, interim-voorzitter van de Lelystadse afdeling, geeft voor de microfoon van Omroep Flevoland een korte toelichting op haar stemadvies voor de Zeewoldse fractie van PvdA/Groenlinks: tegen stemmen!
Boerenprotest met ronkende, zwaailicht voerende, tractoren van voornamelijk jonge boeren
,,Mijn vader is hier met m’n opa gestart in 1978 in deze Flevopolder. Als je ziet wat er in de loop van de jaren verandert, en als je ziet dat we aan de kant worden gestuurd alsof we er niet doen, terwijl we in mijn ogen veilig voedsel produceren onder hoge voorwaarden, zeker op deze nog jonge vruchtbare kleigrond, en als je ziet…”
16 december 2021: Raadsvergadering Bestemmingsplanwijziging voor komst Facebook (Meta) naar Zeewolde
‘Zeewolde durft best vóór te stemmen, tegen Den Haag in’
‘In zalencentrum The Lux gaat om zeven uur ’s avonds de belangrijkste raadsvergadering uit de geschiedenis van het dorp van start. Die begint met een serie insprekers – allen tegenstanders. Als de raadsleden aan het woord komen, verandert de sfeer. Al die landelijke aandacht, protesten en woedende mails hebben de negentien raadsleden nader tot elkaar gebracht. Ze kunnen het prima lokaal beslissen, zeggen ze – wat de rest van het land er ook van denkt. En ze durven ook vóór te stemmen, dwars tegen de landelijke publieke opinie, de Tweede Kamer en het coalitieakkoord in’. Met 11 stemmen voor en 8 tegen is de kogel door de kerk.
Het inmiddels tot ‘aartsvijand’ benoemde NRC-onderzoeksjournalistenduo Rengers–Houtekamer toog naar Zeewolde en mengde zich onder de demonstranten. Een korte sfeerreportage:
Zeewolde durft best vóór te stemmen, tegen Den Haag in
Merijn Rengers en Carola Houtekamer, NRC, 16 december 2021
Meerderheid gemeenteraad Zeewolde stemt voor komst hyperscale datacenter: 11 voor 8 tegen
De meerderheid van de gemeenteraad van Zeewolde heeft donderdagavond 16 december 2021 voor de bestemmingsplanwijziging voor het Meta-datacenter gestemd. Er stemden 11 raadsleden voor en 8 tegen de komst van de datahallen in Zeewolde, meldt Omroep Flevoland the day after. Halverwege de vergadering tekende zich al een meerderheid af, toen PvdA/GroenLinks bij monde van Yvonne van Bruggen aangaf voor te stemmen.
De ogen waren op de fractie gericht, omdat woensdag duidelijk werd dat de leden van beide partijen in Zeewolde het advies hadden gegeven om tegen te stemmen. Ook GroenLinks in Provinciale Staten en vier gemeentelijke GroenLinks-fracties in Flevoland deden een oproep om de beslissing uit te stellen. Evenals de landelijke fractie van GroenLinks in de Tweede Kamer. Donderdag werd duidelijk dat de gezamenlijke fractie desondanks toch achter de plannen blijft staan.
Saillant detail hierbij is, dat op woensdag 6 oktober 2021 bij notaris Vriesinga de oprichtingsacte van de fusiepartij Actief Zeewolde werd bezegeld. PvdA, Zeewolde Liberaal en BurgerBelang willen zo een vuist maken ’tegenover de partijen die al vele jaren de dienst uitmaken in Zeewolde’, aldus Lokale Omroep Zeewolde. De eerste van deze drie-partijen-combinatie lijkt daarmee haar ‘ideologische veren‘ te hebben afgeschud. Ze willen een ander geluid laten horen op weg naar de gemeenteraadsverkiezingen in 2022.
‘GroenLinks neemt afstand van raadsbesluit en treedt niet toe tot Actief Zeewolde’
Mede doordat de fractie van PvdA/GroenLinks instemde met de mogelijke komst van het datacenter van Meta/Facebook naar Zeewolde, heeft de afdeling van GroenLinks Zeewolde op 19 december 2021 besloten ‘niet toe te treden tot de nieuwe partij Actief Zeewolde en zich per direct terug te trekken uit de fractie van PvdA/GroenLinks Zeewolde‘.
,,Na zestien jaar samenwerking met de PvdA-afdeling is dit een pijnlijk, maar onvermijdelijk besluit”
Margriet van Galen, voorzitter GroenLinks Almere-Zeewolde
Is het omstreden datacenter van Facebook na besluit gemeenteraad Zeewolde een stap dichterbij gekomen?
Het omstreden datacentrum van Facebook in Zeewolde lijkt met het akkoordgaan van de bestemmingsplanwijziging een stap dichterbij gekomen. Doorslaggevend waren zoals verwacht de stemmen van PvdA/GroenLinks. Dat leidde op 17 december 2021 tot een uitgebreide behandeling in het NOS Radio1-Journaal. Verslaggever Marc Hamer polst de stemming en spreekt met Omroep Flevoland-verslaggever Koen Peeters over de situatie, de dag na het gemeenteraadsbesluit.
Wat gebeurt er in de datacenters die als blokkendozen in het Nederlandse landschap staan?
Wat gebeurt er eigenlijk in de datacenters die als blokkendozen in het Nederlandse landschap staan, vraagt VPRO Tegenlicht-redacteur Tom Reijner zich af in de zomer van 2021. Hij ging op onderzoek uit.
Op steeds meer plekken in Nederland verrijzen blokkendozen waarin talrijke computers en servers dag en nacht staan te zoemen en te brommen, constateert hij. Om al ons internetverkeer in goede banen te leiden en vooral onze data in op te slaan. Het zijn veelal grote tech-bedrijven als Microsoft, Amazon en Google die gebruikmaken van de Nederlandse data-hub, want dat zijn we in Europa bij uitstek, zegt Reijner. Maar eigenlijk weten we niet echt wat daarbinnen gebeurt en wat we er aan hebben op ons grondgebied. Nog los van de (groene) stroom die de datacenters draaiende moet houden.
Om ons bewust te maken van de praktijken en ons online gedrag heeft onderzoeksinstituut Waag een data-wandeling uitgezet rond zo’n datacenter, op vier plekken in het land. Reijner liep er één, samen met Sander van der Waal van Waag en vraagt zich af: wat kunnen we doen om deze ontwikkeling te keren?
Datacentra maken geen deel uit van onze maatschappij
Volgens Sander Van Der Waal (in de podcast waar je ongetwijfeld net naar hebt geluisterd) onttrekken de bedrijven achter de datacentra zich vakkundig aan de omgeving waarin zij zich fysiek manifesteren. In andere woorden: iedereen ziet de gigantische blokkendoos staan, niemand weet wat er binnenin gebeurt. Ze maken geen onderdeel uit van onze maatschappij en dat is problematisch, vindt Van Der Waal.
Tegenlicht-redacteur Veerle Klok greep deze zomer-podcastuitzending aan om de dag na het Zeewolde-besluit, 17 juli 2021, schriftelijk te reflecteren. Klik op de illustratie hieronder:
Burgercollectief DataTruc laat het er niet bij zitten
Ondanks de teleurstellende stemuitslag laat Susan Schaap, initiatiefnemer van de stichting DataTruc, het niet bij zitten. Ze miste opnieuw betrokkenheid van het College van B&W en een aantal gemeenteraadsleden. Maar door de bijval die het burgercollectief kreeg uit het land, uit zowel politiek, wetenschap als media, voelt ze zich gesterkt om het verzet tegen de komst van het mega-datacenter voort te zetten.
Schaap verbaast zich over het negeren (ook tijdens de raadsvergadering, red.) van inzichten van experts en specialisten op het gebied van energie en andere van belang zijnde zaken om tot een evenwichtige afweging te (kunnen) komen.
,,Ik hoor gemeenteraadsleden zeggen dat ze zich allemaal hebben laten voorlichten door mensen die er verstand van hebben, maar mensen die aan de andere kant staan: die worden niet gehoord.”
Susan Schaap, stichting DataTruc
‘Opluchting’ voor wethouder en projectleider datacenter Zeewolde Egge Jan de Jonge?
Voor aanvang van de bewuste 16-december-vergadering had wethouder en projectleider van het Meta-datacenter Egge Jan de Jonge natuurlijk al gepolst hoe de vlag erbij hing. Een ‘ja’ voor de bestemmingsplanwijziging hing in de lucht. De enige partij die voor een eventuele verassing zou kunnen zorgen was de PvdA/GroenLinks-combinatie, waaraan fractie-voorzitter Yvonne van Bruggen leiding geeft (tot aan de gemeenteraadsverkiezingen van 16 maart 2022, waarna ze deze partij verruilt voor het prille Actief Zeewolde, red.).
Misschien wel de grootste ‘zorg’ van De Jonge was in hoeverre Van Bruggen bestand zou zijn tegen de enorme druk die op haar uitgeoefend werd door lokale, gemeentelijke, provinciale en zelfs landelijke bestuurders en politici. Hij kon achteraf gerust zijn, de PvdA/GroenLinks-fractie ‘hield stand’ – wellicht zelfs als averechtse uitwerking van die druk – en bleef volgens De Jonge ‘bij de feiten’, die tot een ‘voor-stem’ hebben geleid.
Tijdens de avond werd meerdere keren geconstateerd dat de druk en de aandacht tijdens de laatste weken voor de besluitvormingsvergadering vanuit de landelijke politiek en de media erg groot waren geweest. De raadsleden stelden echter dat ze wel degelijk goed in staat zijn om te oordelen over het bestemmingsplan, ondanks het complexe dossier.
Met het besluit tot bestemmingsplanwijziging is de zaak nog niet rond
Met het besluit van de raad is de zaak nog niet rond, meldt Nando Kasteleijn voor NOS op 16 december 2021. Een deel van de grond is in eigendom van het Rijksvastgoedbedrijf, dat randvoorwaarden heeft gesteld. Het is aan Zeewolde om te laten zien dat daaraan kan worden voldaan. Ook loopt er nog een vergunningsprocedure en kan er uiteindelijk beroep worden aangetekend bij de Raad van State.
Het kabinet heeft het laatste woord bij de grondverkoop van het Rijksvastgoedbedrijf, stelt Omroep Flevoland vast op basis van de NOS-berichtgeving. De helft van de grond waar het datacenter moet komen is in haar bezit en valt onder de verantwoording van demissionair staatssecretaris Raymond Knops van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK). Knops geeft aan dat het Rijk niet verplicht is de betreffende grond te verkopen, óók niet als aan de duurzaamheidseisen is voldaan. Of die ‘radicale opstelling’ van de staatssecretaris indruk maakt op wethouder De Jonge, zie je in de video hieronder:
Fractievoorzitter PvdA/GroenLinks: ,,Zo’n zware druk laat ik niet op me leggen”
Helemaal bijgekomen van de drukke donderdagavond is Yvonne van Bruggen de volgende ochtend nog niet. Haar telefoon staat roodgloeiend en de mailtjes stromen binnen. ,,Het is een hele bijzondere ervaring”, vertelt de lokale fractievoorzitter aan een verslaggever van Omroep Flevoland. Wekenlang wordt ze bestookt met mailtjes en andere berichten. Niet alleen van bezorgde burgers, ook vanuit de PvdA– en GroenLinks-fracties uit de Tweede Kamer. Volgens Van Bruggen zijn de landelijke politici de afgelopen weken pas wakker geschud over de situatie in haar dorp en ‘hebben ze boter op het hoofd’.
GroenLinks fractieleider Klaver over instemming datacenter Zeewolde: ,,Dit laat zien dat er landelijke regie nodig is”
Fractievoorzitter Yvonne van Bruggen bedankte in de vergadering voor al die kritische geluiden als hulp bij het nemen van een volgens haar goed besluit, tekent Angelique Rondhuis op voor De Stentor, ’s avonds laat na de raadsvergadering. Van Bruggen maakte een tweetal statements:
,,Voor ons is duurzaamheid een zwaarwegend argument en we menen dat dit plan daarin voorziet. Meta gaat daarin investeren door bijvoorbeeld twintig jaar gratis restwarmte te bieden. We moeten immers allemaal van het gas af.’’
Yvonne van Bruggen, fractievoorzitter PvdA/GroenLinks Zeewolde
,,Verder is er extra aandacht aan biodiversiteit en doet Meta zelfs meer dan wettelijk verplicht. Daarnaast betaalt het bedrijf mee aan de infrastructuur op het Trekkersveld en komen er zonnepanelen. Natuurlijk blijven we het kritisch volgen, maar het is voor ons reden genoeg om voor te stemmen.’’
Yvonne van Bruggen, fractievoorzitter PvdA/GroenLinks Zeewolde
,,Buitengewoon dom om dat te doen en ik ben het er absoluut niet mee eens. Dit laat zien dat er landelijke regie nodig is”, reageerde fractieleider-GroenLinks Jesse Klaver, geflankeerd door fractieleider-PvdA Lilianne Ploumen, diezelfde avond klip en klaar in het NPO-programma Op1, waar hij aan tafel zat om de kabinetsplannen tegen het licht te houden.
Landelijk en lokaal wil GroenLinks dat plan voor datacenter in Zeewolde on hold gaat
Omdat het datacenter-project landelijke gevolgen heeft wil GroenLinks dat het ‘on hold’ gaat tot er duidelijke kaders zijn, waar volgens hen ook het nieuwe regeerakkoord een aanzet toe gaf. De partij heeft daarom een debat aangevraagd in de Tweede Kamer.
Fractievoorzitter PvdA/GroenLinks-Zeewolde reageert op uitspraken Jesse Klaver: ,,Dat klinkt nogal regentesk”
De gemeente Zeewolde is al twee jaar bezig met de komst van het datacenter. ,,U had veel eerder aan de bel moeten trekken en niet opeens zeggen dat je het datacenter wil verbieden. Dat klinkt nogal regentesk”, zo zegt Yvonne Van Bruggen in het EO-radioprogramma ‘Dit is de Dag‘, als reactie op ‘haar’ partijleider Jesse Klaver (GroenLinks) op 17 december 2021. Ondanks dat haar fractie lang heeft getwijfeld om voor de wijziging van het bestemmingsplan, die het datacenter mogelijk moet maken, te stemmen, denkt ze dat de komst van dat datacenter het beste is voor de gemeente Zeewolde.
“Dit is goed voor de economie, de hele regio en de toekomst van onze regio. Bovendien: we gebruiken met z’n allen ook ontzettend veel data!”
Yvonne van Bruggen, fractievoorzitter PvdA/GroenLinks Zeewolde
Een andere reden voor PvdA/GroenLinks-Zeewolde om voor wijziging van het bestem-mingsplan te stemmen is, dat dat het datacenter restwarmte produceert. Nederland moet van het gas af en volgens Van Bruggen kan de restwarmte daarbij helpen.
Partij voor de Dieren-Kamerlid Lammert van Raan, ook uitgenodigd in de studio voor een reactie, denkt daar geheel anders over:
,,Dat een paar huizen in Zeewolde dan verwarmt kunnen worden met de afvalwarmte van het datacentrum doet er in het grote plaatje niet toe.”
Lammert van Raan, Kamerlid Partij voor de Dieren
Hij is dan ook kritisch op de besluitvorming in de Zeewoldse gemeenteraad: “Je mag van een gemeenteraad best verwachten dat ze breder kijken dan alleen de eigen gemeente!”
‘Zeewolde zei ‘ja’. Komen er nu nog veel meer datacentra?’
Van Bruggen woog nadrukkelijk de „duurzaamheid” van het datacentrum mee en het feit dat Meta „extra aandacht gaf aan biodiversiteit, zelfs meer dan wettelijk verplicht”, concluderen ook Merijn Rengers en Carola Houtekamer in NRC, op 17 december 2021. Maar ook: ,,Na de komende gemeenteraadsverkiezingen hoeft ze niet meer uit te leggen hoe zeer die opstelling de landelijke PvdA en GroenLinks tegen de haren instrijkt – ze stroomt dan in bij de fusiepartij Actief Zeewolde, die volmondig vóór de komst van het datacentrum is”.
Met 8 stemmen tegen en 11 voor is de komst van de hyperscale, die decennialang de stroom (van omgerekend 460.000 huishoudens) met 115 grote windturbines van vier megawatt zal gebruiken, een stap dichterbij gekomen. ‘Alle mails, telefoontjes en de media-aandacht uit het hele land waren voor de gemeenteraad van ‘het jongste dorp van Nederland’ geen aanleiding om de steun voor Facebook te heroverwegen – de veertig trekkers en honderd demonstranten voor het gemeentehuis evenmin’, schampert het NRC-journalistenduo.
Diverse Kamerleden zinnen ondertussen op ingrijpen. Hoe, dat gaan we zien. Belangrijker: wat de protesten en de oproepen uit het parlement betekenen voor nieuw te ontwikkelen datacentra. Vrijdagochtend 17 december 2021, een aantal uur na de controversiële stemming in Zeewolde, beantwoordde staatssecretaris Dilan Yesilgöz (Economische Zaken en Klimaat, VVD) daarover vragen die Kamerlid Henri Bontenbal (CDA) al in juli (2021) stelde. Hij wilde weten hoeveel stroom de centra gaan gebruiken, hoeveel centra er nog aan zitten te komen, en of dat wenselijk is. Een landelijk overzicht over de plannen ontbreekt namelijk.
Een eerste kleine inventarisatie van Rengers en Houtekamer leert dat er door heel Nederland concrete plannen zijn voor nieuwe hyperscales: een nog onbekend Amerikaans techbedrijf wil gaan bouwen in Appingedam, Google wil uitbreiden in de Eemshaven en bouwen in Winschoten, een onbekende techgigant heeft plannen op Groningen-Westpoort, in Diemen moeten twee kleinere komen en Microsoft heeft volop uitbreidingsplannen in de Wieringermeerpolder.
Ook lijkt Flevoland (en Almere) zich op te kunnen maken voor een datacentercluster in de ‘oksel’ van de snelwegen A6 en A27. Het beoogde terrein van zo’n 200 hectare (dus nog groter dan de locatie Meta–Zeewolde) ligt nota bene deels op het grondgebied van de gemeente Zeewolde.
Zeewolde zei ‘ja’. Komen er nu nog veel meer datacentra?
Merijn Rengers en Carola Houtekamer, NRC, 17 december 2021
‘Raadsleden moeten een onderscheid maken tussen media-aandacht en politieke druk uit Den Haag’
Zeewolde stond de afgelopen maanden in het middelpunt van het landelijke nieuws en meerdere raadsleden voelden de druk op hen toenemen. De groeiende belangstelling van media voor dit dossier is volkomen begrijpelijk, zegt hoofdredacteur De Telegraaf Paul Jansen in het Radio1-programma Spraakmakers. Volgens Jansen moeten de raadsleden een onderscheid maken tussen media-aandacht en politieke druk uit Den Haag. ,,Dat zijn wel twee verschillende zaken.”
(Kijk en luister de volledige politieke uitzending van Spraakmakers terug via NPO Radio 1 of beluister het in het laatste onderwerp van Het Mediaforum als podcast.)
Zeewolde uitgegroeid tot middelpunt van nationale discussie over datacenters
Zeewolde is uitgegroeid tot het middelpunt van de nationale discussie over de komst van datacenters en de invloed daarvan op het landschap, het milieu, de energievoorziening en het opgeven van vruchtbare landbouwgrond. stelt Arend Clahsen in Het Financieele Dagblad op 16 december 2021, de ‘dag des oordeels’, schreef ik eerder enigszins schertsend. Is de komst van het datacenter van Facebook/Meta een zegen of hel voor Zeewolde – voor Nederland?
Clahsen’s artikel vat de meer dan twee jaar durende, voor de één schimmige en ondemocratische, voor de ander procedureel juiste – veelal emotievolle – discussie, rond de voor- en nadelen van de komst van het datacenter van Meta, puntig samen. Hij besluit met een verwijzing naar een recent arrest van de Hoge Raad, over de doorverkoop van de grond van het Rijksvastgoedbedrijf aan de gemeente Zeewolde (lees: aan Meta), die de komst van het datacenter in de weg zou staan. Daarmee is de ‘kwestie Zeewolde’ – om tal van ook andere redenen – verworden tot een landelijke discussie.
Die discussie werd ondermeer aangezwengeld door Esther Ouwehand namens de Partij voor de Dieren tijdens een debat in de Tweede Kamer op 16 december, de dag dat het ‘besluit-Zeewolde’ viel, met een motie om het kersverse Coalitieakkoord alvast uit te voeren, een ‘aanwijzing‘ te geven om de komst van het datacenter tegen te gaan.
De motie haalde het niet, de (demissionaire) coalitie ging er voor liggen – de opmaat naar een nieuwe motie die een paar dagen later zou volgen, namens dezelfde partij, met dien verstande dat deze wordt ingediend in de Eerste Kamer, waar de coalitie geen meerderheid heeft. Je leest er even verderop meer over.
‘De zeperd van Zeewolde, het Meta-datacenter’
Een van de redacteuren van Techzine, (het online) tijdschrift ‘richt zich op IT-professionals en zakelijke decision makers door het publiceren van het laatste IT-nieuws en achtergrondverhalen’, heeft de meer dan vier uur durende raadsvergadering op 16 december bijgewoond. Techzine komt daarbij tot de conclusie ‘dat de IT-kennis in de gemeenteraad (van Zeewolde, red) afwezig is’. ,,Er wordt geen discussie gevoerd over het doel van het datacenter en of daar dan meerwaarde in zit voor de gemeente, provincie of voor Nederland. Voorstanders lijken zich vooral te baseren op het feit dat Meta (Facebook) een gigantisch bedrijf is en dat dat wel voordelen zal brengen.”
,,Men denkt dat het economisch belang van een Facebook-datacenter groter is dan de nadelen. De impact op het milieu, de hoeveelheid benodigde stroom, de welstandscommissie, de zeer beperkte werkgelegenheid, het is allemaal van tafel geveegd.”
Techzine, 21 december 2021
Meta zelf geeft in een verklaring aan het tijdschrift aan dat de definitieve beslissing voor de bouw van het datacenter nog gemaakt moet worden. Ook moet het rijk nog besluiten of het de grond wil verkopen aan Meta. ,,De komst van het datacenter is nog onzeker. Wij hebben onze mening al wel klaar.”
PvdA-er Yvonne van Bruggen lijsttrekker nieuwe partij ‘Actief Zeewolde’
Yvonne van Bruggen wordt de lijsttrekker van de nieuwe partij Actief Zeewolde, meldt Omroep Flevoland op 21 december 2021. Van Bruggen is nu (nog) fractievoorzitter van de lokale PvdA/GroenLinks-fractie in Zeewolde. Actief Zeewolde is een samenvoeging van PvdA en de lokale partijen Zeewolde Liberaal en BurgerBelang. De drie partijen zijn momenteel goed voor vier zetels in de gemeenteraad van Zeewolde, en geven op hun kersverse website nadrukkelijk aan niet verbonden te zijn aan een landelijke partij.
,,Actief Zeewolde wil samen met inwoners, die niet verbonden zijn aan een landelijke partij, lokale politiek bedrijven vanuit de gedachte ‘wat bindt ons’.”
Actief Zeewolde (website)
‘Facebook-datacenter loopt mogelijk vertraging op, Eerste Kamer trekt aan de rem’
De Eerste Kamer heeft het demissionaire kabinet opgeroepen om de komst van een controversieel Facebook-datacenter in Zeewolde voorlopig tegen te houden. Pas als het nieuwe kabinet nationaal beleid heeft opgesteld over de vestiging van zulke datacenters, mag het Rijksvastgoedbedrijf de benodigde grond verkopen. Dat meldt NU.nl op dinsdag 21 december 2021.
De Partij voor de Dieren deed de oproep in een motie die door de voltallige oppositie werd gesteund. Alleen coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie stemden tegen. Zij hebben in de Eerste Kamer geen meerderheid, dus werd de motie aangenomen.
Door de stemming in de Eerste Kamer loopt de komst van het datacenter mogelijk alsnog vertraging op. De Partij voor de Dieren is verheugd dat het onderwerp zo ,,terug op de nationale politieke agenda” komt.
‘Eerste Kamer keert zich tegen bouw megadatacentrum Zeewolde’
De Partij voor de Dieren stelt verder dat met de aangenomen motie het proces „door een blokkade van de Eerste Kamer ”is onderbroken. Dat meldt Tan Tunali op 21 december 2021 in NRC. „Dat brengt de besluitvorming over dit project en de vestiging van 21 andere datacenters terug op de landelijke politieke agenda en parlementaire besluitvorming daarover,” aldus een verklaring van de PvdD. In de motie roept de Eerste Kamer het kabinet op een visie voor ruimtelijke inrichting en datacentra te ontwikkelen.
demissionair staatssecretaris Raymond Knops (Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK), CDA) heeft aangegeven de motie te gaan bestuderen. Zijn aandacht zal zich voornamelijk richten op het deel van de grond dat in eigendom is van het Rijksvastgoedbedrijf, dat eerder randvoorwaarden heeft gesteld, onder meer over duurzaamheid (video).
Eerste Kamer keert zich tegen bouw megadatacentrum Zeewolde
Tan Tunali, NRC, 21 december 2021
Bouw datacenter Zeewolde gaat voorlopig niet door
De bouw van het grote datacenter van Meta in Zeewolde kan vooralsnog niet doorgaan. Dat zegt senator Niko Koffeman van de Partij voor de Dieren over de uitkomst van een motie die dinsdagavond 21 december 2021 in de Eerste Kamer in meerderheid werd aangenomen. In de motie van zijn partij moet de regering de grondverkoop van het Rijksvastgoedbedrijf voor de vestiging van Meta opschorten. Een verslaggever van Omroep Flevoland spreekt Koffeman de volgende ochtend en vraagt hem om een reactie. Koffeman noemt de aangenomen motie een grote overwinning.
,,Facebook had al in het geniep tachtig hectare grond gekocht. De laatste tachtig hectare willen ze nu kopen maar dat kan nu niet meer omdat wij daar een stokje voor gestoken hebben.”
Niko Koffeman, senator Partij voor de Dieren
‘Motie Eerste Kamer over datacenter heeft hoge waarde’
De motie die de Eerste Kamer dinsdag heeft aangenomen over het datacenter bij Zeewolde heeft ‘een hoge waarde’. Dat zegt Thomas Finken van kenniscentrum en ‘Huis voor democratie en rechtsstaat’ ProDemos op 22 december 2021 tegen Omroep Flevoland. Hoewel het voorstel niet juridisch bindend is, legt het wel extra druk op staatssecretaris Raymond Knops. ,,Het is uiteindelijk wel een uitspraak van het parlement”.
Het datacentrum van Facebook móest in Zeewolde komen
Naast de berichten van het NRC-onderzoeksduo, die je in deze Kunst en Landschap-datacenterspecial over de mogelijke komst van Facebook in Zeewolde hebt kunnen lezen, grijpen Merijn Rengers en Carola Houtekamer het momentum aan om de zaak – voor dit moment – in grote lijnen op een rijtje te zetten. Hamvraag daarbij is (en was): is de beslissing over de verkoop van de grond voor het Facebook-datacenter er een die op lokaal niveau genomen kan worden?
Rengers toog in zijn eentje – Houtekamer zit ongetwijfeld met haar neus in rapporten, nota’s en Kamerstukken – naar de studio om die vraag – voor ongetwijfeld velen ook nog openstaande vragen – dit keer in een podcast te beantwoorden. De presentatie is in handen van Misha Melita – voor ‘NRC–Vandaag‘ op 22 december 2021.
Gemeente Zeewolde: ‘Overgrote deel restwarmte datacenter onbenut’
Het overgrote deel van de restwarmte van het datacenter van Meta kan volgens de gemeente Zeewolde niet benut worden, omdat er niet genoeg woningen in de directe omgeving zijn. Op dit moment denkt de gemeente 17% van de restwarmte te kunnen gebruiken in Zeewolde én Harderwijk, zo schrijft het college in antwoorden op technische vragen van Leefbaar Zeewolde. Dat meldt Omroep Flevoland op 22 (!) december 2021.
Het hergebruiken van de restwarmte gold voor de ‘voor-stemmers’ vaak als argumentatie om hun steun te betuigen aan het datacenter-plan, terwijl nu op basis van voorlopige inzichten van de gemeente Zeewolde blijkt, dat het overgrote deel van de restwarmte de lucht in wordt geblazen. Hoogleraar Climate Design & Sustainability van de TU Delft, Andy van den Dobbelsteen, vindt dat onbegrijpelijk. Omroep Flevoland sprak met hem.
Hergebruik van restwarmte is overigens voor het Rijksvastgoedbedrijf een belangrijke voorwaarde voor de verkoop van de grond voor het datacenter, zo schreef Staatssecretaris Knops in augustus 2021 aan de gemeente. Die wordt het met deze gegevens op zijn bureau ter bestudering van de motie-Koffeman wel erg gemakkelijk gemaakt, zo lijkt het.
Misschien toch restwarmte Meta-datacenter naar Almere of Lelystad?
Als door een hond gebeten door de woorden “pure verspilling” van hoogleraar Climate Design & Sustainability van de TU Delft, Andy van den Dobbelsteen, kwam de Stuurgroep Restwarmte, waar de Provincies Flevoland en Gelderland en de gemeenten Zeewolde en Harderwijk in zitten, de dag erop, 23 december 2021 met een reactie. Restwarmte van het toekomstige datacenter van Meta in Zeewolde wordt toch mogelijk wel aan Almere en Lelystad geleverd. Dat laat de gemeente Zeewolde via Omroep Flevoland weten.
Driedelige videoreportage Dutch Data Center Association: hoe kunnen datacenter bijdragen in een duurzame samenleving?
Datacenter zijn het fundament van de digitale economie. En de digitale economie blijft alsmaar versnellen, aldus de Dutch Data Center Association (DDA). Hoe zorgen datacenter ervoor dat, desondanks deze versnelling, het energiegebruik nu en ook in de toekomst beperkt blijft en hoe kunnen datacenter bijdragen aan en in een duurzame samenleving?
Met behulp van een driedelige videoreportage heeft DDA deze vraagstukken onderzocht. In het derde deel van het drieluik bespreken zij hoe ze energiestromen uit het datacenter kunnen hergebruiken. Dutch Cloud Community, (een fusie van DHPA en ISPConnect) de brancheorganisatie voor hosting-, cloud-, VOIP- en managed serviceproviders actief op de Nederlandse markt, werkt samen met een beperkt aantal voor hen relevante partners. Dit zijn toonaangevende organisaties die diensten of producten leveren aan de sector. Een van deze partners is de Dutch Data Center Association.
Op 14 oktober 2020 organiseerde DDA haar vierde editie van de ‘Green Data Center Conference‘ (voorheen ‘Datacenter Restwarmte & Innovatie Congres‘). Voorafgaand aan het congres werd een driedelige videoreportage gepubliceerd (link naar afspeellijst) waarin innovatie op het gebied van energievoorzieningen voor datacenters, verduurzaming van datacenters en het inzetten van datacenter-restwarmte voor ‘de gebouwde omgeving‘ aan bod komt.
De videoreportage bestaat zoals gezegd uit drie delen: ‘Wat gaat het datacenter in?‘, ‘Wat gebeurt er binnen het datacenter?‘ en ‘Wat gaat het datacenter uit?‘. Ik vind dit wel de plek om je uit te nodigen naar het derde deel van deze videoreportage te kijken.
Daarin figureert onder andere Alex Bik, technisch directeur van datacenter BIT, die eerder in deze Kunst en Landschap-special voorbij kwam. Samen met zijn collega Niels Hensen, CEO bij ITB2 Datacenters, schreef hij in zijn blog over het Facebook-datacenter in Zeewolde. Dat resulteerde in een publicatie in het NRC van 14 december 2021: ‘De echte datacentra lijden onder de Facebooks van deze wereld‘. Oké, wat gaat er allemaal het datacenter uit, en wat kunnen we d’r mee.
,,Het voelt gewoon heel krom, dat wij heel veel warmte hebben en dat wij de buitenlucht een beetje staan op te warmen waar niemand wat aan heeft. Dat is gewoon zonde.”
Alex Bik, technisch directeur datacenter BIT
,,Facebook is natuurlijk helemaal geen datacentrum”
Maak onderscheid tussen dienstverlenende datacentra en privé-hallen van techreuzen, schrijven Alex Bik en Niels Hensen in dat NRC-artikel, waarmee ze nadrukkelijk naar de discussie rond de mogelijke komst van Facebook naar Zeewolde wijzen. Ze hebben het heel bewust over échte datacentra, want:
,,Facebook is natuurlijk helemaal geen datacentrum. We weten allemaal wat het verdienmodel van Facebook is. Facebook is een aanbieder van diensten waarbij advertenties geld opleveren, en niet van datacentrumfaciliteiten.”
Alex Bik (BIT) en Niels Hensen (ITB2 Datacenters)
Kijk hieronder naar een bedrijfsreportage van Bik’s bedrijf: datacenter BIT. Het is gespecialiseerd in colocatie, internetverbindingen, managed hosting en outsourcing voor zakelijke gebruikers van het internet. Dit is dus wél een echt datacenter.
Zeker twintig bouwplannen voor nieuwe datacenters in Nederland; forse expansie is verankerd in Rijksbeleid
Er mag dan veel maatschappelijke ophef zijn ‘over datacenters die door lokale bestuurders en gemeenteraden worden doorgedrukt’, maar Economische Zaken en Klimaat (EZK) omcirkelde zelf plekken op de kaart voor groeilocaties, zegt Arend Clahsen in Het Financieel Dagblad op 21 december 2021. Sterker, het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijk-relaties (BZK) heeft die strategie zelfs verankerd in het Rijksbeleid.
Er komen hoogstwaarschijnlijk meer datacenters dan de 20 tot 25 nieuwbouwplannen waar demissionair staatssecretaris Yeşilgöz-Zegerius (EZK) het bij de beantwoording van vragen van het Tweede Kamerlid Bontenbal (CDA) op 17 december 2021 in een Kamerbrief over had. Dit valt volgens Clahsen op te maken uit ‘diverse rapporten, overheidsstukken en staand beleid’.
En het is nog maar de vraag of het Coalitieakkoord van Rutte IV, zo vervolgt hij, iets aan die ontwikkelingen verandert. In het document staat weliswaar een kritische noot over hyperscale datacenters van grote techbedrijven wegens het hoge stroomverbruik, maar er staat niets over zogeheten colocation datacenters. Verder acht Clahsen de formulering over hyperscales ‘buigzaam’.
,,’Daarom scherpen we de landelijke regie en de toelatings-criteria bij de vergunningverlening hiervoor aan’, kan een beperking betekenen, maar ook passen in het huidige beleid om de datacentercapaciteit stevig te laten doorgroeien.”
Arend Clahsen, journalist Het Financieele Dagblad
Meta in Zeewolde en het (‘omcirkelde’) 200 hectare grote datacentercluster bij Almere (deels op grondgebied van de gemeente Zeewolde) is volgens Arend Clahsen dan ook geen toeval of iets dat die gemeentes overkwam. ,,Het is het resultaat van beleid en sturing door de Rijksoverheid, samen met grootstedelijke regio’s en het bedrijfsleven.”
Klik op de illustratie hieronder om dit uitstekende en helder beschreven onderzoekswerk van Clahsen te kunnen lezen.
‘Rijk moet raadsleden niet opzadelen met nationale problemen’
‘Het Rijk heeft Facebook (Meta) naar Zeewolde geleid, maar het spel bewust in de regio laten plaatsvinden’, schrijft Hendrik Visser, gemeente-raadslid voor de VVD in Zeewolde, een dag voor Arend Clahsen’s ‘openbaringen’ – in een opiniestuk in Het Financieele Dagblad.
,,Zo werden nationale problemen op het bordje van lokale gemeenteraadsleden gelegd.”
.
,,Nu het besluit in Zeewolde is genomen en de storm wat is gaan liggen, deel ik graag mijn visie als raadslid. Want zoals het Zeewolde is vergaan, zou ik huidige en toekomstige raadsleden in andere gemeenten graag onthouden.”
Hendrik Visser, gemeenteraadslid (VVD Zeewolde)
‘Waar plan Zeewolde hapert, past Facebook precies in het plaatje van Odense 2.0’
Datacenters leiden in Odense – in Zeewolde steeds genoemd als het klinkende voorbeeld – niet tot protesten, zoals nu kennelijk bij jullie in Nederland, zegt Thomas Breinstrup, journalist bij ‘Berlingske‘, de Deense dochter van DPG-media, uitgever van onder andere De Stentor. Een team van laatstgenoemde toog, onder aanvoering van verslaggever Taeke Dijkstra, naar Denemarken om de situatie aldaar te bekijken en om stemmingen (ook onder de bevolking) te polsen.
,,In Denemarken is wel gesproken over het ‘energieslurpen’, zoals het in Nederland wordt genoemd, maar dit soort grote tech-bedrijven investeert juist in groene energie. De restwarmte kan goed worden benut in bestaande en nieuwe lokale en regionale warmtenetten. Wat dat betreft schuift alles in elkaar in Odense.“
Thomas Breinstrup, journalist Berlingske
Wat bij een eerste verkenning in de vroeg invallende duisternis in het Deense Odense in het oog springt, is de felle verlichting, schrijft Dijkstra in de inleiding van zijn uitgebreide reportage op 23 december 2021. Hij spreekt, naast Breinstrup, met burgemeester Peter Rahbæk Juel, Mette Beck Nielsen, directeur van Technology Denmark in Odense, een netwerkorganisatie op het gebied van informatietechnologie en Jørgen Volmer, chef van de redactie van het lokale dagblad Fyens Stiftstidende.
Volmer was in 2016 gaan spitten nadat de krant was getipt dat er mensen rondliepen op een nog leeg perceel op het bedrijventerrein. Ze ontdekten dat de gemeente de grond onopgemerkt had verkocht aan Cassin Networks, een dochter van Facebook met alleen een postbusadres in Ierland. De gelijkenis met Polder Networks dat aast op de grond in Zeewolde is groot.
,,Onze conclusie was dat Facebook dus naar Odense zou komen. We hebben dat in het voorjaar van 2016 de gemeente herhaal-delijk voorgelegd, de burgemeester, raadsleden, maar niemand wilde het bevestigen of ze wisten het zelf ook niet.’’
Jørgen Volmer, chef redactie Fyens Stiftstidende
‘Facebook kocht ergens anders grond voor datacenter toen kritiek in Zeewolde steeds harder begon te klinken’
Op Tweede Kerstdag 2021 meldt Stentor-journalist Taeke Dijkstra (wellicht door verkregen informatie tijdens zijn bezoek aan Denemarken) dat Meta/Facebook medio oktober 2021 212 hectare grond heeft gekocht voor de bouw van een hyperscale datacenter in het Deense Esjberg, een klein stadje aan de westkust van Denemarken, hemelsbreed zo’n 125 kilometer van Odense. De plaats met zo’n 71.000 inwoners was in 2019 door de datagigant eerder afgeserveerd als ‘the site is not the right location for our next data center in Europe’.
Opvallend, omdat Meta/Facebook ‘naar verluidt enkele miljoenen Deense kronen heeft uitgegeven aan archeologisch onderzoek naar de geplande locatie in Esbjerg‘. Minder tot de verbeelding sprekend: omdat het dochterbedrijf van Meta/Facebook destijds geplaagd werd door beschuldigingen van belastingontduiking en oneerlijke arbeidspraktijken.
Terwijl het gemeentebestuur van Esjberg teleurgesteld achterbleef kreeg Zeewolde datzelfde jaar bezoek van Meta/Facebook. Of de huidige situatie in Zeewolde: ‘veel bezwaren, twijfels en gemor in de landelijke politiek’ en de aankoop van de grond in Esjberg, aanleiding geeft te vermoeden dat Meta Zeewolde opgeeft, besluit Dijkstra tot wat (internationale) telefoontjes, waaronder met Meta-woordvoerder Melanie Roe uit Austin in Texas. Veel duidelijkheid levert dat niet op.
,,We ontwikkelen gelijktijdig een aantal sites over de hele wereld, zodat inspanningen en resultaten op elke locatie onafhankelijk zijn van andere locaties.’’
Melanie Roe, woordvoerder Meta (Austin, Texas)
Facebook kocht ergens anders grond voor datacenter toen kritiek in Zeewolde steeds harder begon te klinken
Taeke Dijkstra, De Stentor, 26 december 2021
,,Onze overheden maken al mijn inspanningen voor een beter klimaat zo goed als nutteloos!’’
Waarom zou ik mij nog langer druk maken, al mijn vrije tijd, moeite en energie steken in de energie-transitie? Met zo’n overheid valt toch niet serieus samen te werken! Dat stelt Wim Hovestad uit Zwolle in een opinieartikel in De Stentor op Tweede Kerstdag (2021). Hovestad is datamanager en bestuurslid bij een stichting die zich inzet voor een energieneutrale wijk. Hij voelt zich met een eventuele komst van het datacenter in Zeewolde danig in de kou gezet. (Illustratie is clickable)
,,Onze overheden maken al mijn inspanningen voor een beter klimaat zo goed als nutteloos!’’
Wim Hovestad
‘Amsterdamse plannen voor nieuwe datacentra gaan over de rug van mens en klimaat’
De heibel in de polder van Zeewolde om het Facebook XXL-datacenter gaat ook in onze stad spelen, schrijft Johnas van Lammeren, fractie-voorzitter van de Partij voor de Dieren in Amsterdam, in een opiniestuk in Het Parool op 22 december 2021. Hij hekelt het inzetten op de groei van het aantal datacenters in Amsterdam en omgeving door wethouder Marieke van Doorninck (GroenLinks–Amsterdam).
Van Lammeren verwijt haar een ouderwetse manier denken: ‘zolang we grote (internationale) bedrijven vooral hun gang laten gaan kunnen gewone burgers daarvan profiteren’, en noemt het ‘een neo-liberale flutsmoes om zoveel mogelijk winstmaximalisatie over de rug van mens en de planeet goed te praten’.
,,Bezorgde inwoners en kritische raadsleden krijgen vaak hetzelfde antwoord toegeworpen: “We willen allemaal Netflixen, dus extra datacenters zijn onvermijdelijk.” Dat klopt niet: we hebben in Nederland nu al een overcapaciteit aan datacenters. Twee derde tot driekwart van die capaciteit is in gebruik door bedrijven uit het buitenland. Als we kiezen voor minder datacenters betekent het niet dat bij ons de Zoomvergadering gaat haperen.”
Johnas van Lammeren, fractievoorzitter Partij voor de Dieren (Amsterdam)
‘Dijkstra en Evenblij ter plekke’ blikt terug op bestemmings-planwijziging datacenter Zeewolde
Op donderdag 16 december – de ‘stemmingsdag’ – spraken Erik Dijkstra en Frank Evenblij in het BNN/VARA-programma ‘Dijkstra en Evenblij ter plekke‘ onder andere met gemeente-raadslid van de ChristenUnie Erik van de Beld – tegenstander van het eerste uur van de komst van het immense datacenter. Hij ging zelfs op veldonderzoek in Denemarken, waar nagenoeg zo’n zelfde datacenter verrees, en dat telkenmale door het College van B&W Zeewolde als voorbeeldproject genoemd wordt.
Aan tafel bij de twee presentatoren vertelde Van de Beld destijds wat hij daar aantrof. Inmiddels weten we de uitslag van de stemming: de meerderheid van de gemeenteraad is vóór het nieuwe bestemmingsplan, wat betekent dat de komst van het datacenter een stapje dichterbij is. Op 3 januari 2022 belt Erik Dijkstra (met stand in side kick Wouter Bouman) Erik van de Beld voor een reflectie op de dag van de stemming. Hoe kijkt hij terug op die dag en hoe dichtbij zijn we nu bij een hyperscale datacenter in de Flevopolder – excuus Flevoland?
‘Het pad van Meta en Zeewolde loopt onvermijdelijk dood’
Meta staat er om bekend haast te willen maken met hun uitbreidingsplannen (ook voor de uitrol van ‘metaverse‘). De concurrentie om ‘geschikte’ grond onder techgiganten is moordend. Tegenstanders van een datacenter in Zeewolde zullen daarom elke procedure- of vormfout aangrijpen om big-tech de pas af te snijden, en om ontmoedigende vertragingstechnieken te hanteren. Op voorhand denkt Arne Bongenaar dat de uitkomst van (eventuele) tijdrovende rechtszaken al ‘vast lijkt te staan’.
Van het Rijksvastgoedbedrijf wordt verwacht, zo schrijft Bongenaar in een opiniestuk in Het Financieele Dagblad op 29 december 2021, dat het de resterende grond (ook) onderhands aan Meta gaat verkopen. Dat druist echter, volgens de projectontwikkelaar en geograaf (gepromoveerd met een proefschrift over publiek-private samenwerking), in tegen de Europese mededingingsregels en het verbod op staatssteun. Betekent dit al met al het einde van het Meta-datacenter?
‘Een hyperscale datacenter, moet dat echt? En moet dat hier?’
In de eerste week van het nieuwe jaar 2022 blijft het rustig aan het datacenterfront. Aanstaand premier van het vierde kabinet-Rutte spreekt met alle 19 ministers en staatssecretarissen, om de week erna – op anderhalve meter, de omicron-variant van het coronavirus slaat wild om zich heen – voor een breedbeeldportret op het bordes te (kunnen) staan.
Na alle Zeewolde-consternatie is het een verademing om op 7 januari in Trouw in een artikel van economieredacteur Hanne Obbink de vraag voorgelegd te krijgen, of een hyperscale datacenter nou echt wel moet, en of de ‘hermetisch van de buitenwereld afgesloten’ kolos(sen) in Nederland een plaats moet krijgen. Terechte vragen, met name omdat het in dit verband een ‘hyperscale’ datacenter betreft.
Obbink laat in een mooi overzichtsartikel de verschillen in en tussen datacenters de revue passeren en laat daarbij voor- en tegenstanders vanuit verschillende optieken, bedreigingen en kansen aan het woord. Niet alleen leerzaam als je niet of weinig ‘ingelezen’ bent, Obbink zet in zijn bijdrage de datacenterproblematiek verhelderend op een rijtje: ‘Een hyperscale datacenter, moet dat echt? En moet dat hier?‘
Wat staat er op het spel als een groot bedrijf als Meta bij je aanklopt?
Dat is de vraag die BBC World Service in hun Business Daily-programma voorlegt aan – inmiddels ook internationaal bekende – Nederlandse voor- en tegenstemmers en aan een Engelse expert op het gebied van datacenters – op 15 december 2021, een dag voor het besluit tot bestemmingsplanwijziging in Zeewolde valt. De uitkomst ken je. Opvallend is, dat een radioprogramma in het Verenigd Koninkrijk belangstelling heeft voor vestiging van een miljardenbedrijf in het overzeese Zeewolde en daar een dik kwartier aandacht aan besteedt. Prima reportage overigens, op een ding na.
De vraag was: wat staat er op het spel – als je het al een spel zou willen noemen, zeg ik onmiddellijk: je reputatie – als Meta bij je aanklopt? Het gaat immers om een miljardenbedrijf dat een langjarige deal wil sluiten met een land waar grote sommen belastinggeld – de metaforische knikkers – mee gemoeid zijn, met immense milieu- en klimaatbeleidimplicaties. Het was echter niet Méta dat aanklopte. Al vanaf 2014 werd er door de Nederlandse staat stevig gelobbyd om een big-tech-vis binnen te halen.
Wat waren in 2019 de overwegingen van toenmalig minister Wiebes en de zijnen om, met een stip op de kaart en met de kennis van toen, Zeewolde in het spel te betrekken? Prevaleerde louter de Hollandse koopmansgeest? Dacht men überhaupt na over de consequenties voor inwoners en bedrijven? Namen de betrokken ministeries te verwachten ophef voor lief?
En hoe dacht men dat in het buitenland gereageerd zou worden, met een toch al slechte internationale belasting(paradijs)-reputatie? Bij het Tax Justice Network staat Nederland wereldwijd op de vierde plaats, achter de Britse Maagdeneilanden, Kaaimaneilanden en Bermuda voor ‘wereldwijd belastingmisbruik’ en achtste op het gebied van ‘financieel geheim’.
,,Facebook has been discreetly lobbying to build its largest data centre in the Netherlands on 166 hectares of fertile farm land. Here’s why locals are angry”
TRT World (Tweet 11 januari 2022)
.
Het Meta-datacenterdilemma
BBC News, World Service (video, 18:00 min.)
.
Facebook data centre ‘could put Netherlands’ climate goals at risk’
Dimitris Mavrokefalidis, Energy Live News, 5 januari 2022
.
Operation Tulip: Inside Facebook’s Secretive Push To Build Holland’s Biggest Data Center
Aman Sethi (Staff), Buzz Feed News, 7 januari 2022
.
Facebook’s Data Center Plans Rile Residents in the Netherlands
Morgan Meaker (senior writer), WIRED, 7 januari 2022
.
Aux Pays-Bas, le projet d’implantation d’un immense datacenter Facebook fait polémique
Mathieu Chartier, Les Numeriques, 10 januari 2022
.
Latest Update | Largest Data Centre of Meta in the Netherlands Zeewolde
Shreya, Digitify, 22 januari 2022
‘Zeewolde’ is lakmoesproef nieuwe bestuurscultuur
Met Rutte IV op het bordes en de belofte van een nieuwe bestuurscultuur, is het hyperscale datacenter dat Meta/Facebook zou willen bouwen in Zeewolde een interessante testcase. Dat zegt senator Niko Koffeman van de Partij voor de Dieren in een opiniestuk in NRC op 10 januari 2022, de dag dat de ministers en staatssecretarissen geïnstalleerd werden. De kwestie Zeewolde laat zien dat er in beide Kamers volgens strikte coalitielijnen wordt gestemd. Dat moet volgens Koffeman anders.
‘Zeewolde’ is lakmoesproef nieuwe bestuurscultuur
Niko Koffeman, NRC, 10 januari 2022
Column Olaf Tempelman: ‘Gemeenten aller landen, verenigt u tegen Meta!’
‘Omstreden datacenters welkom in Noord-Nederland, mits ze genoeg banen opleveren’
Ondanks de (ook door ‘Zeewolde’) toegenomen maatschappelijke en politieke weerstand tegen hyperscale datacenters lijkt de Noordelijke Ontwikkelingsmaatschappij (NOM) en Groningen Seaports – doof voor alle kritiek – vast te willen houden aan de strategie big-tech in het noorden te willen huisvesten.
‘Het zullen er geen tien worden, maar een paar kunnen we goed gebruiken’, zegt Wubbo Everts, van de NOM tegen Stijn van Gils en Frank Gersdorf, die hem spreken voor Het Financieele Dagblad. Cas König, directeur van havenbedrijf Groningen Seaports – ook bij dit gesprek aanwezig – laat hen zelfs weten contact te hebben met ‘alle’ grote technologie-concerns. König voorziet dat de Eemshaven, waar Google al een groot datacenter heeft, over een paar jaar is uitgebreid met enkele grote namen. Hebben beide heren onder een steen gelegen, of dendert de (hyperscale) datacenter-trein ongestoord voort?
Omstreden datacenters welkom in Noord-Nederland, mits ze genoeg banen opleveren
Stijn van Gils en Frank Gersdorf, Het Financieele Dagblad, 16 januari 2022
‘Zo kwam Europa’s grootste datacentrum in een polder bij Zeewolde’
Zeewolde krijgt het grootste datacentrum van Europa, zegt Paolo Laconi stellig in De Stentor op 23 januari 2022. Vijf megahallen vol servers en knipperende lampjes die jaarlijks net zoveel stroom verbruiken als alle inwoners van Amsterdam. Het Rijk wil deze omstreden ‘datadozen’ uitsluitend aan de rand van Nederland, tóch komt er nu één midden in het land. Hoe is Facebook dat gelukt? Een reconstructie:
Gedeputeerde Appelman geraakt door motie van wantrouwen vanwege datacenter Zeewolde
Nog in december werd een ‘motie van treurnis’ tegen Gedeputeerde Staten (GS) van de provincie Flevoland unaniem aangenomen over gebrekkige informatievoorziening. Het stak toen vooral dat er zonder medeweten van Provinciale Staten door GS een brief naar het Rijk was gestuurd waarin werd gevraagd om de komst van het datacenter in Zeewolde mogelijk te maken. Op 26 januari 2022 kwamen de Statenleden opnieuw bijeen over de informatievoorziening rond het datacenter: de fracties van de Partij voor de Dieren, JA21, 50 PLUS en de PVV vroegen een zogenoemd interpellatiedebat aan.
Statenlid Jesse Luijendijk van de Partij voor de Dieren vindt dat Provinciale Statenleden bewust buiten spel worden gezet door GS. Hij heeft het gevoel dat ze continu verkeerd, te laat of pas achteraf geïnformeerd worden over belangrijke termijnen en procedures rond het datacenter. Een en ander leidde tot een motie van afkeuring van GS, zelfs tot een motie van wantrouwen jegens Gedeputeerde Jan-Nico Appelman. Beide haalden het niet.
‘Zorgen in Harderwijk over groot datacentrum Facebook in buurgemeente Zeewolde’
Wij zijn in voortdurende verbinding met onze stakeholders in de regio, met de gemeenten, met de initiatiefnemer, met eigenlijk de samenleving als geheel, zegt Jan-Nico Appelman als hij zich verdedigt tegen het verwijt niet over bestuurlijke en politieke sensitiviteit te beschikken. Met name over dat eerste punt zijn ze het in Harderwijk niet eens. De Veluwse visserstad zit namelijk niet aan de tafel waar de beslissingen worden genomen, maar wordt wel overal genoemd in de Zeewoldse plannen.
Zo zou de restwarmte van het datacentrum gebruikt kunnen worden om een aantal huizen in Harderwijk te verwarmen. GroenLinks Harderwijk maakt zich grote zorgen om en heeft vragen gesteld over de kwestie. De partij vindt het raar dat de gemeente Harderwijk niet betrokken is in de plannen en niet mag meepraten. Arthur Beek, GroenLinks Harderwijk-Hierden:
,,Ten eerste gebruiken datacenters zeer veel energie. Het datacenter in Zeewolde zou evenveel energie verbruiken als 460.000 gezinnen. Op dit moment wordt er vol ingezet op het opwekken van groene energie. We moeten er voor zorgen dat deze nieuw opgewekte groene energie naar de burgers van Nederland gaat, en niet naar de multinationals.”
Arthur Beek, GroenLinks Harderwijk-Hierden
Wethouder en CDA-lijsttrekker Egge Jan de Jonge trekt met gemeenteraadsverkiezingen op komst fel van leer tegen coalitiepartners
Met de gemeenteraadsverkiezingen (16 maart 2022, red.) voor de deur wordt veel vooruitgeblikt op, maar ook een beetje achteruit gekeken naar grote lokale thema’s, stelt Bart Bos in ‘Wethouder spaart ‘onbetrouwbare partijen’ niet’ op Lokale Omroep Zeewolde op 9 februari 2022. CDA-lijsttrekker Egge Jan de Jonge, die in de huidige raadsperiode wethouder is, trok in ‘Zeewolde Kiest‘ fel van leer bij het onderwerp datacenter.
Dat leidde uiteraard tot evenzo felle reacties op Twitter. Het bestuur (en de fractie) van ChristenUnie Zeewolde, naast dat van Leefbaar Zeewolde een van de belaagden, sprak op 12 februari haar verbazing uit over De Jonge’s uitspraken, en was geschokt en verbolgen over de aantijgingen. De (verkiezings)toon lijkt vanaf dat moment gezet.
Moet Nederland ‘digitaal koploper’ worden en blijven?
De potentiële groeilocaties zijn dus in 2019 al bepaald in een Routekaart met tien stappen in de ‘Ruimtelijke Strategie Datacenters‘, concludeert Arend Clahsen in een FD-artikel hierboven, en er is een bestuurlijk akkoord over gesloten tussen Rijk en lagere overheden. De routekaart is eind 2020 door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) opgenomen in de Nationale Omgevingsvisie (NOVI), de langetermijnvisie van het Rijk op de inrichting en ontwikkeling van de leefomgeving in Nederland. Het ruimte bieden aan (hyperscale) datacenters is dus, zo stelt Clahsen vast, integraal onderdeel van het ruimtelijk beleid van de Rijksoverheid, met als doel om ‘digitaal koploper’ te worden en te blijven.
Daarmee stuiten we (opnieuw) op mijn plannen Kunst en Landschap in het leven te roepen, en onderstreept het mijns inziens het belang van een dergelijke organisatie – in dit geval – voor Noord Nederland. Op de hoofdpagina van het multimediale platform in oprichting staat die Nationale Omgevingsvisie namelijk centraal. Ik vertel je er hieronder (heel) in het kort iets meer over.
De Nationale Omgevingsvisie komt voort uit de (nieuwe) Omgevingswet, de wet die naar verwachting – hij is (sinds 2019) inmiddels vier keer uitgesteld – vanaf 1 juli 2022 alle wetgeving rond de ruimtelijke ordening en leefomgeving moet vervangen, decentraliseren en digitaliseren. Het Rijk werkt hiervoor samen met provincies, gemeenten, maatschappelijke organisaties, bedrijven en inwoners. Met name wat betreft die laatste twee: daar het schort het nogal aan!
‘De Nationale Omgevingsvisie’: waar willen we naar toe met Nederland? En wie gaat daarover?
De grote veranderopgaven waar we met zijn allen voor staan doen een groot beroep op onze omgeving – ons landschap. De vraagstukken zijn groot en veelal met elkaar verweven. Daartoe werd – en wordt dus – een nieuwe wet opgesteld: de Omgevingswet. Dit proces werd in gang gezet tijdens het kabinet-Rutte II, dat ook taken decentraliseerde als de arbeidsparticipatie, jeugdzorg en langdurige zorg. Bij de aankondiging van de Omgevings-wet in 2014 sprak Melanie Schultz van Haegen (VVD), toen Minister van Infrastructuur, van ‘de grootste wetgevingsoperatie sinds de vernieuwing van de Grondwet in 1848’.
Een introductiefilmpje (uit 2019) – toen de verwachtingen voor invoering van de wet bij de Rijksoverheid nog hoopvol gestemd waren: